Namangan davlat universiteti tibbiy bilim asoslari kafedrasi tibbiy bilim asoslari fanidan amaliy



Download 355 Kb.
bet6/54
Sana30.03.2022
Hajmi355 Kb.
#519413
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   54
Bog'liq
Tibbiy bilim

Mustaqil ishlar. Oquvchilar uslubiy qollanmalardan va korgazmalardan foydalanib, nafas olish azolari anatomik tuzilishini va funksiya organadilar va ish natijalarini daftariga qayd etadilar.


Ovqat hazm qilish tizimi.


Nazariy tushuncha. Ovqat hazm qilish murakkab fiziologik jarayon bolib, bunda ovqat fizik va kimyoviy ozgarishlar natijasida mayda zarrachalarga parchalanib, oshqozon va ichak boshligidan qon hamda limfa tomirlariga soriladi.

Ovqatni parchalovchi fermentlar uch guruhga bolinadi.





  1. Protezalar - oqsillarni parchalovchi fermentlar.

  2. Lipaza yoglarni parchalovchi fermentlar.




  1. Karbogidrazalar - uglevodlarni parchalovchi ferment. Bu fermentlar til osti, jag osti, quloq oldida, oshqozon va

ichaklarning shilliq qavati ostida joylashgan bezlardan ishlab chiqariladi.


Ishdan maqsad. Ovqat hazm qilish organlarining tuzilishini organish boyicha amaliy konikma hosil qilish.


Kerakli jixozlar: Korgazmali qurollar va plakatlar asosida ovqat hazm qilish organlari bilan tanishish.


Ishni bajarish tartibi. Ovqat hazm qilish sistemasiga ogiz boshligi, xalqum, qizilongach oshqozon, on ikki barmoqli ichak, ingichka va yogon ichaklar hamda oshqozon osti bezi va jigar kiradi.

Ogiz boshligi - ovqat hazm qilish sistemasining boshlangich qismi bolib, unda tishlar, til va sulak bezlari kanalchalari joylashgan.


Tishlar - 2 xil boladi: sut tishlari - 20 ta, doimiy tishlari - 32 ta. Til ogiz boshligida joylashgan muskuldan tashkil topgan organ bolib, u ovqatni almashtirishi, tomoq tomonga otkazish va uning tamini aniqlash vazifasini bajaradi. Ogiz boshligida ovqat hazm bolishida solak bezlarining kanalchalari ochiladi. Solak tarkibida uglevodlarni parchalovchi ptialin fermenti boladi. Shuning uchun non ogizda koprok chaynalsa, shirin maza beradi. Solak tarkibida lizotsim degan modda bolib, u ogiz boshligiga toshgan mikroblarni eritib yuborish xususiyatiga ega.


Xalqum - ogiz boshligining davomi bolib, u shilliq va muskuldan iborat. Xalqumning vazifasi ovqatni ogiz boshligidan qizilongachga, havoni


burun boshligidan xiqildoqqa otkazishdan iborat.


Qizilungach - ortacha 23-25 sm bolib shilliq va muskul qavatdan iborat.


Vazifasi ovqatni tamoqdan oshqozonga otkazishdan iborat.
Oshqozon (meda) - qorin boshligining yuqori qismida, diafragmaning ostida joylashgan.

U tort qismdan: kirish, tub, tanasi va chiqish qismlardan iborat.


Katta odamda oshqozonning xajmi ortacha 2,5 sm atrofida boladi. Oshqozonda ovqat fizik va kimyoviy ozgarishlar natijasida maydalanib, parchalanib, hazm bolib, on ikki barmoq ichakka otkaziladi. Aralash ovqatlar 3-



  1. soat yogli ovqatlar esa 5-6 soat, suv, sut, non, shirinliklar oshqozonda qisqa vaqt saqlanadi.

On ikki barmoq ichak: Bu ingichka ichakning boshlangich qismi bolib, uzunligi on ikki barmoq eniga teng boladi. Shuning uchun on ikki barmoq ichak


deyiladi. Katta odamda bir sutkada on ikki barmoqli ichakka 500-800 ml oshqozon osti bezi suyuqligi, on ikki barmoqli ichakka 700-1200 ml ot suyoqligi quyiladi. Shuning uchun ham bu ichakda ovqat hazm bolishi jarayoni juda aktiv otadi.

Ingichka ichak on ikki barmoq ichakning davomi bolib, uning uzunligi katta odamda 6-7 m, kengligi 2,5-3 sm boladi.


Ingichka ichakda ovqatning hazm bolishi 6-8 soat davom etadi.


Yugon ichak: - ingichka ichakning davomi bolib, uzunligi 1,5 m. U qorin boshligida ingichka ichakning atrofini orab turadi. Yugon ichak quyidagi qismlarga bolinadi:





  1. Korichak va uning guvachangsimon osimtasi.




  1. Sigmasimon ichak.




  1. Togri ichak.

Yugon ichakda asosan suv, mineral tuzlar suriladi, oqsillarning
faqat 3% uglevodlarning 2% soriladi. Bu yerda ovqat qoldigi quyilib, axlat sifatida tugri ichak orqali tashqariga chiqariladi.

Jigar - odam organizmda eng katta bez bolib, massasi 1500 g. U qorin boshligi ong tomonining yuqori qismida, yani ong qovurgalar yoyi ostida joylashgan. Jigarda bir sutkada 700-1200 mm ot suyuqligi ajraladi. Jigarning muxim vazifalaridan biri qonni zaharli moddalardan tozalashdir. Bundan tashqari, jigar oqsil va uglevodlar almashinuvida ham ishtirok etadi.


Oshqozon osti bezi. Bu bez odam tanasidagi barcha bezlar orasida jigardan keyin ikkinchi orinda turadi. Uning massasi 70-80 g. Oshqozon osti bezi funksiyasiga kora aralash bez. Uning langergans orolchalari deb ataluvchi qismlarining xujayralari insulin garmoni ishlab chiqaradi. Bu garmon bevosita qonga quyilib, organizmda qand almashinuvini boshqarishda ishtirok etadi.





Download 355 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish