Namangan davlat universiteti «tasdiqlayman»

Yurak-tomir sistemasi gigiyenasi. Kun tartibi yurak-tomir sistemasiga kuchli ta'sir etadi. Bolaning kun tartibi to'g'ri tashkil etilsa, yurak-tomir sistemasi bekami ko'st ishlaydi ham ular bajaradigan jismoniy ish va mashqlarning jadalligi va og'ir yengilligi ularning yoshiga mos bo'lishi kerak, ayniqsa salbiy his-hayajon, chekish, spirtli ichimliklar ichish, uzoq muddat harakatsizlik yurak-tomir sistemasi ishini buzadi.
Bolalarning kiyimi, poyabzali qon aylanishini qiyinlashtirmaydigan vena tomirlarida qon dimlanib qolishiga yo'l qo'ymaydigan bo'lishi kerak. Payabzal tor bo'lsa oyoqning qon bilan ta'minlanishi qiyinlashadi. Oyoqda turli qadoq, yara paydo bo'ladi. Bolalarning sof havoda bo'lishi, jismoniy mashqlar bilan shug'ullanishi, vaqtida ovqatlanishi yurak-tomirlarining normal ishlashida muhim ahamiyatga ega.
Nazorat savollari:
Qonning vazifalari.

1. 
   Qonning fizik va ximiyaviy xususiyatlari.
   
2. 
   Qonning bola va katta yoshli odamda miqdori va qon tomirlarda harakatlanishi.
   
3. 
   Qon xususiyatlarining yoshga qarab o`zgarishi.
   
4. 
   Qon plazmasining xususiyatlari.
   
5. 
   Qon shaklli elеmеntlari.
   
6. 
   Qon aylanish sistemasi va qon aylanish sistemasining ahamiyati.
   
7. 
   Yurakning tuzilishi, yoshga xos xususiyatlarini aytib bering.
   
8. 
   Yurakning sistolik va minutlik hajmi.
   

Adabiyotlar
1. Sodiqov B, Kuchkarova L, Qurbonov Sh. "Bolalar va o`smirlar fiziologiyasi va gigiyenasi " T. 2005y.
2. Klеmеshеva L, Ergashеv M "Yoshga oid fiziologiya " T. «O`qituvchi» 1991 y.
3. Qodirov U.Z. «Odam fiziologiyasi» Abu Ali Ibn Sino nomidagi tibbiyot nashriyoti, Toshkеnt 1996 y.


8-MAVZU. AYIRUV VA NAFAS TIZIMINING YOSH XUSUSIYATLARI VA GIGIYENASI
Reja:

1. 
   Nafas olishining ahamiyati.
   
2. 
   Gazlar almashinuvi mеxanizmi.
   
3. 
   Nafas olish organlarining tuzilishi.
   
4. 
   O`pka hujayralari alviollalarda gazlar almashinuvining yosh
   xususiyatlari.
   
5. 
   Nafas olishning boshqarilishi.
   
6. 
   Nafas olish gigiyenasi.
   
7. 
   Ayruv organlarining organizm faoliyatidagi ahamiyati.
   
8. 
   Buyrakda siydik hosil bo’lishi.
   
9. 
   Siydik ayirish organlarining boshqarilishi.