Наманган давлат университети табиий фанлар факультети

VII.
 
Uyga vazifa berish.
 
Muammoli tahlim texnologiyasi
.
Biologiya darslarida muammoli tahlim texnologiyasidan foydalanish 
muҳim o’rin tutadi.
Muammoli dars («Aqliy ҳujum») quyidagi bosqich asosida tashkil etiladi: 
I – bosqich. ‘sixologik jiҳatdan bir-biriga yaqin bo’lgan o’quvchilar 
dan teng sonli kichik guruҳlarni shakllantirish. 
II – bosqich. Kichik guruҳlarga muammoli savollardan iborat bo’lgan
o’quv to’shiriqlarini tarqatish va ularni to’shiriq 
ning didaktik maqsadi bilan tanishtirish.
III – bosqich. O’quvchilarning bilish faoliyatini o’quv muammolarini
ҳal etishga yo’naltirish. 
IV – bosqich. O’quvchilarning muammoli vaziyatlarni ҳal etish bo’yicha
axborotlarini tinglash. 
V – bosqich. Kichik guruҳlar o’rtasida o’quv baҳsi va munozara
o’tkazish. 
VI – bosqich. Umumiy xulosa yasash. 
«Aqliy ҳujum» da o’quvchilar avval o’zlashtirgan bilimlarini yangi 
vaziyatlarda qo’llab, bilimlarini kengaytiradi, chuqurlashtiradi, aqliy faoliyat 
usullarini egallaydi. 
«Aqliy ҳujum» darslari dasturdagi muayyan bir mavzuni o’rganishga 
bag’ishlanadi. 
Mazkur darsning didaktik maqsadi: 
1. O’quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish orqali taҳsil olishga va 
fanga qiziqishlarini orttirish, bilimlarini kengaytirish. 
2. O’quvchilarning avval o’zlashtirgan bilim, ko’nikma va malakalarini 
odatiy, tanish va kutilmagan yangi vaziyatlarda qo’llash orqali yangi bilimlarni 
egallashga erishish. 
3. O’quvchilarning bilimidagi mavҳum tushunchalarni aniqlash va ularga 
barҳam berish, bilim olishga bo’lgan intilishni rivojlantirish. 
4. O’quvchilarning nutqini o’stirish, o’z fikrini lo’nda va mantiqan to’g’ri 
bayon etish, ularni dalillash ko’nikmalarini ҳosil qilish. 
«Aqliy ҳujum» darslarining tuzilishi quyidagicha bo’ladi: 
I.
O’qituvchining kirish so’zi. Bunda o’qituvchi dars mavzusining 
maqsadi va vazifalari, ilmiy munozara o’tkaziladigan muammolarning 
umumiy tafsiloti, darsda o’quvchilar guruҳi bajaradigan o’quv 
to’shiriqlari bilan tanishtiradi. 
II.
O’quvchilarni teng sonli kichik guruҳlarga ajratish. 

---

III.
O’quvchilar faoliyatini munozarali va muammoli masalalarni 
bajarishga va ҳal etishga yo’llash; 
IV.
O’quvchilar guruҳi o’rtasida o’quv baҳsi va munozarani tashkil etish; 
V.
O’quv baҳsi va munozara yakuni. O’qituvchi dars davomida o’quv 
baҳsi va munozara keltirib chiqargan muammolar yechimidagi asosiy 
g’oya va tushunchalarni tahkidlab, xulosalar yasaydi.
VI.
O’quvchilar bilimini nazorat qilish va baҳolash. O’quv baxsi va 
munozaralarda faol ishtirok etgan o’quvchilar rag’batlantiriladi va 
reyting tizimiga muvofiq baҳolanadi. 
VII.
Uyga vazifa berish. 
VIII.
Darsni umumiy yakunlash. 
Odam va uning salomatligi o’quv fanida «Odamning ‘aydo bo’lishi» bobidan 
o’rin olgan «Odamning ‘aydo bo’lishi to’g’risidagi tushunchalar va ularning 
rivojlanishi. Odamning ҳayvondan ‘aydo bo’lganligi ҳaqidagi dalillar», «Odam va 
ҳayvon embrioni rivojlanishidagi o’xshashliklar» mavzularini o’rganishda «akliy 
xujum» darslaridan foydalanish uchun quyidagi munozarali savollar zanjiri 
tuziladi. 
1.
K.Linney, J.B.Lamark, CH.Darvinning odamning ‘aydo bo’lishi ҳaqidagi 
fikrlarini o’rganing. Siz bu fikrlarga qanday munosabat bildirasiz? 
2.
Nima sababdan organik dunyoning ilmiy klassifikatsiyasida odam 
‘rimatlar turkumiga kiritilgan? 
3.
Odam va maymunning tuzilishida qanday o’xshashliklar mavjud? 
Quyidagi jadvalni to’ldiring va undan fikringizni asoslashda foydalaning. 
Taqqoslanadigan jiҳatlar 
maymun 
Odam
Skelet bo’limlari 
Bosh miyaning tuzilishi 
Qo’lning tuzilishi 
Umumiy jiҳatlari 
4.
Odamning embrional rivojlanishidagi qaysi xususiyatlari umurtqali 
ҳayvonlarga o’xshaydi? Quyidagi jadvalni to’ldiring va fikringizni 
asoslang. 
Odam embrioni 
rivojlanishidagi 
muddatlar 
Baliqlar
Baqa
Maymun
18-20 kun 
bir oylik 
5 oylik 

---

7 oylik 
5.
Odamdagi rudimentlarni aniqlang. Ular qaysi organizmlarda rivojlangan va 
nimadan dalolat beradi? 
Odamdagi 
rudimentlar 
Sudralib 
yuruvchilar