Namangan davlat universiteti raxmatova xayrixon ashiraliyevna pedagogik diagnostika

German Rorshax tomonidan 1921 yilda “Psixologik diagnostika: 
idrokka asoslangan tashxislovchi test” nomli asarning e’lon qilinishi 
“Psixologik diagnostika” tarixining aynan shu nom bilan rivojlanib 
borishini ta’minladi
6
. 
Bugungi kunda o‘qituvchi kasbiy faoliyatining muhim tarkibiy kismiga 
aylanib borayotgan “Pedagogik diagnostika”ning tarixida nemis olimi Karlxayns 
Ingenkampning alohida o‘rni bor.
Aynan Karlxayns Ingenkamp 1968 yilda ta’lim sohasida “pedagogik 
diagnostika”
7
 tushunchasini qo‘llash taklifini ilgari surgan.
Muallif tashxisga asoslanuvchi pedagogik faoliyat negizida sifatning zarur 
ilmiy mezonlarini saqlab qolgan holda o‘qituvchi tomonidan o‘quvchilar 
faoliyatini anketa yordamida kuzatish, nazorat va so‘rovlar natijalarini qayta 
ishlash orqali xatti-harakatlari mohiyatidan ularni xabardor kilish, natijalar uchun
negiz bo‘lgan sabablarni yoritish va istiqbolni izohlash 
jarayonini tushungan edi. 
“Diagnostika” (tashxislash) tushunchasi yunon tilidan tarjima
qilinganda lug‘aviy jihatdan “bilish”, “aniqlash”, nazariy jihatdan 
6
Предмет педагогической диагностики и ее историческое развитие // http://lib4all.ru/base/ B2590/ 
B2590Part2-5.php.
7
Ингенкамп, Карлхайнц. Педагогическая диагностика / Пер. с нем. – М.: Педагогика, 2001. – С. 16-
17.

---

8
esa “aniqlashga qodirlik”, “aniqlashga imkon berish” ma’nolarini 
anglatadi
8
.
 
 
Ijtimoiy taraqqiyotning keyingi bosqichlarida iqtisodiy, madaniy 
o‘zgarishlar, sub’ektlarning hayot tarzidan kelib chiqqan holda “diagnostika” 
tushunchasi turli sohalarda ham qo‘llanilla boshlandi. Masalan, texnika sohasida 
(texnik diagnostika; mashina, mexanizm, uskuna, inshooat, qurilma, bjshqa texnik 
ob’ektlar)ning texnik holatini baholash metodlari va vositalarini o‘rganish), 
iqtisodiy sohada (iqtisodiy diagnostika; iqtisodiy munosabatlar, o‘zgarishlar 
mohiyatini tahlil qilish asosida ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish, mahsulotlarni 
yetkazib berish va sotish, sohalarni malakali mutaxassislar bilan ta’minlash, ularni 
boshqarishda ro‘y berishi kutilayotgan muammolar, ularning tavsifi, belgilarini 
o‘rganish), psixologiya sohasida (psixologik diagnostika; qobiliyati, qiziqishlari, 
mayllari, ichki imkoniyatlarini namoyon qilishi va bevosita ulardan foydalana 
olishni o‘rganishi to‘g‘risidagi ma’lumotlarga tayangan holda shaxsni tadqiq 
qilish).