Namangan davlat universiteti kimyo kafedrasi organik birikmalarning tuzilish nazariyasi

Glutar kislota97,5^oC da suyuqlanadigan rangsiz kristall modda bo‘lib, suvda va spirtlarda yaxshi eriydi. Lavlagi shirasi va boshqa tabiiy mahsulotlarda uchraydi. Glutar kislota organik sintezda ba’zi aminokarbon kislotalarni olishda ishlatiladi. U siklopentanonni suyultirilgan nitrat kislota bilan oksidlab olinadi.

Adipin kislota 149^oC da suyuqlanadigan rangsiz kristall modda bo‘lib, suvda kam, spirtlarda esa yaxshi eriydi. Sanoatda quyidagi usullar bilan olinadi:

1. 
   Siklogeksanonni suyultirilgan nitrat kislota bilan oksidlash:
   

2. 
   Atsetilen va chumoli aldegiddan:
   

Adipin kislota polimer birikmalar olishda katta ahamiyatga ega. U bilan geksametilendiaminning polikondensatlanishi asosida poliamid-6,6 olinadi:

Poliamid-6,6 dan anid sintetik tolasi tayyorlanadi.

Adipin, pimelin, po‘kak va boshqa murakkab dikarbon kislotalar glikollar bilan polikondensatlanish reaksiyasiga kirishib, poliefirlarni hosil qilish qobiliyatiga ega: