Namangan davlat universiteti kimyo kafedrasi organik birikmalarning tuzilish nazariyasi

Fazoviyizomeriya.Organikbirikmalarningfazoviytuzilishinifazoviykimyoo’rganadi. Fazoviykimyoniucho’lchovlifazodagibirikmalarningkimyosidebatashmumkin. Birikmalarningfazoyivtuzilishifaqatginamoddalarningfizikvakimyoviyxossalaribilanbog’liqbo’lmay, balkiularningbiologicaktivligibilanhamo’zarobog’liqdir. Fazoviykimyodafazoviytafovutlarnitasvirlashuchunikkitaengmuhimtushunchalar– konfiguratsiyavakonformatsiyalardanfoydalaniladi.

Konformatsiyadeb – atomlarningmolekulaichidafazodabiryokibirnechaσ-bog’laratrofidaaylanishidanhosilbo’ladiganmolekulalarningturliholatlarigaaytiladi.

Binobarin, konformatsionizomerlar (konformerlar) – bufazoviyizomerlarbo’lib,ularorasidagifarqmolekulaningayrimqismlarinioddiybog’ atrofidaaylanishinatijasidakelibchiqadi. Ular asosan sikloalkanlarda ko’proq uchraydi.

Konfiguratsiya – fazoda molekuladagi atomlarning qo’sh bog’ atrofida ma’lum birtartibda joylashishidir. Bir xil tarkibga va bir xil kimyoviy tuzilishga ega bo’lgan organicbirikmalar konfiguratsiya bilan farqlanishi mumkin. Bunday birikmalar konfiguratsionizomerlar deb ataladi. Bunday birikmalarga to’yinmagan organik birikmalar kiradi. M-n:

Demak olefinlar tuzilish va holat (qo’sh bog’ holatiga qarab) izomeriga ega.