Namangan davlat universiteti "iqtisodiyot" kafedrasi

FVA
n
 = A × 
(1+r)
n
 – 
1
 
r 

---

46 
PVA = A/(1+r) + A/(1+r)
2
 + A/(1+r)
3
 + … + A/(1+r)
n
 
YOki bu formulani quyidagi ko‘riniShga ham keltirib oliSh mumkin: 
PVA = A × 
1 – (1+r)
-n
 
r 
PVA – annuitetning joriy qiymati, 
A –yillik to‘lov, 
r – foiz stavka, 
n – yillar. 
5. Renta qiymati 
Investitsiya loyihalarini baholaSh jarayonida, ba’zida, eng ko‘p qancha miqdorda 
mablag‘ sarflaSh mumkin degan savolga javob beriShga to‘ri keladi. Bu savolga javob 
topiSh uchun muammoga renta tipidaga qo‘yilmalardan oliSh mumkin bo‘lgan muqobil 
daromad nuqtai nazaridan yondoShiSh foydali. Renta tipidagi qo‘yilmalarga banklardagi 
muddatsiz depozitlar misol bo‘laoladi. 
Bu 
turdagi 
investitsiyalar 
annuitetga 
qarama-qarShi 
o‘laroq 
perpetuity(ingl.perpetuity-abadiylik) deb ataladi.
5-mavzu. Investitsiya loyihalarini moliyaviy–iqtisodiy baholaShning asosiy usullari
1. Investitsiya loyihalarini moliyaviy-iqtisodiy baholaShning mohiyati va usullari 
Har qanday investitsiya loyihasini moliyaviy-iqtisodiy baholaSh mazmunini juda 
sodda savolga, ya’ni kelgusidagi pul tuShumlari hozirgi qilingan xarajatlarni qoplaydimi 
yoki yo‘qmi, degan savolga javob topiSh taShkil etadi. 
Rivojlangan bozor iqtisodiyotiga ega mamlakatlarda investitsiyalarni baholaShning 
turli loyihalarga qo‘yilgan mablag‘larning foydaliligini taqqoslaShga asoslangan usullari 
ko‘p qo‘llaniladi. Bunda u yoki bu loyihaga investitsiya qiliShning muqobil varianti
bo‘lib boShqa ob’ektlarga mablag‘ sarflaSh, Shuningdek mablag‘larni ma’lum foiz bilan 
bankka qo‘yiSh yoki ularni qimmatli qoozlarga aylantiriSh imkoniyatlari hisoblanadi. 
Investitsiya loyihalarini baholaShda beSh asosiy uslubdan keng foydalaniladi. O‘z 
navbatida bu uslublarni ikki guruhga aratiSh mumkin: 
1. DiskontlaSh konsepsiyasini qo‘llaShga asoslangan uslublar: 

sof joriy qiymatni aniqlaSh uslubi; 

investitsiyalarning rentabellik darajasini aniqlaSh uslubi; 

ichki foyda me’yorini aniqlaSh uslubi. 
2. DiskontlaSh konsepsiyasini qo‘llaShni ko‘zda tutmagan uslublar: 

investitsiya loyihalariga sarflangan mablag‘larni qoplaSh davrini aniqlaSh uslubi; 

investitsiyalarning buxgalteriya rentabelliligini aniqlaSh uslubi.