Namangan davlat universiteti ijtimoiy-madaniy faoliyat kafedrasi

2.  Reklama mahsulotlarining ijtimoiy-psixologik ta’siri jarayonlari  
 
Oila  ijtimoiy  voqelikni  o’zida  yorqin  ifodalay  oladigan,  jamiyatda  ro’y 
beradigan  ijtimoiy-iqtisodiy  islohotlarda  faol  ishtirok  etadigan  va  shunga  munosib 
tarzda  o’z  baholashlarini  ifodalaydigan  ijtimoiy  maskan  hisoblanadi.  Oilada  xarid 
qarorining  qabul  qilinishi  ,  tejamkorlik,  to’g’ri  va  oqilona  xo’jalik  yuritishning 
yo’lga  qo’yilishi,  mehnat  taqsimotiga  to’g’ri  yondashish  ,  iqtisodiy  tafakkur, 
iste’molchilik xulqi va madaniyatining shakllanishi , reklamaga munosabat bildirish, 
baholash  va  anglash  natijasida  yuzaga  keladi.  Oilalarda  reklamaga  munosabatning 
shakllanishi oila turi, a’zolarining soni, iqtisodiy ta’minganlik darajasi, er-xotinning 
ijtimoiy  mavqei,  nikoh  muddati  kabi  jihatlarga  ko’ra  tafovutlanadi.Oilaviy 
ehtiyojlarning  qondirilishida  xarid  qarorining  qabul  qilinishi  muhim  ta’sir 
ahamiyatiga  ega.  Asosan  bu  ta’sir  ikki  hil  shaklda  namoyon  bo’ladi.  Birinchidan, 
Oilaviy  qabul  qilinadigan  xarid  qarori  hayot  davomiyligi  davomida  shakllanib  oila 
a’zolarining  xarid  jarayoni  mazmuniga  ta’sir  ko’rsatadi  va  alohida  xarid 
munosabatlarining  shakllanishida    oiladagi  farzandlar  soni,  oila  yoshi  ,  ya’ni,  er-
xotinning  birgalikdagi  yashash  tajribasi,  nikoh  muddati  muhim  rol  o’ynaydi. 
Reklama  ishlab  chiqaruvchilar  va  marketolog  mutaxassislar  oilaviy  hayot 
davomiyligi ma’lumotlaridan maqsadli bozor segmentlarini qayta ishlashda samarali 
foydalanadilar.  Ikkinchidan,  oila  ko’proq  iste’molchilar  uchun  referant  guruh 
sifatida  normativ,  taqqoslovchi  va  axborot  ta’siriga  ega.  Mahsulotlar  haqidagi 
muhokamalar,  yangi  savdo  markalarining  tanlanishi  va  umuman  ehtiyojlar 
xususidagi  oilaviy  muhokamalar  og’zaki  muloqot  –  kommunikatsiya  bilan  bog’liq 
bo’lib  ,  reklamalarda  bunday  syujetlardan  faol  foydalaniladi.  Xaridorning  oila 
xo’jaligi uchun qilgan xaridida barcha oila a’zolarining qabul qilgan xarid qarori va 
buning zamirida ularning manfaatlari o’z aksini topadi. Shaxsning o’zi uchun qilgan 
xaridiga ham oila muhiti muhim ta’sir ko’rsatadi. 
Oilaning  muhim  ahamiyati  yana  shundan  iboratki  ,  u  vositachilik  vazifasini 
ham  bajaradi.  Tadqiqotchi  F.Kotler  tomonidan  oiladagi  xarid  qarorining  qabul 

---

qilinishi o’rganilib , unda mahsulot xaridida oila a’zolarining oiladagi tutgan mavqei 
,  ehtiyojlari  va  tajribasi  muhim  o’rin  tutishi  ta’kidlangan.  Olim  oiladagi  xarid 
qarorining qondirilishida quyidagi beshta iste’molchilik roli farqlanishini ko’rsatadi: