Namangan Davlat Universiteti Fizika fakulteti Fizika yo’nalishi fiz-au-19 guruh talabasi Abdusamadov Abdulatif ning

1.3 Signallarni parametrlari
Real aloqa kanallaridan signallarga xalaqitlar ta’sir qiladi. Agar xalaqit signal bilan qo‘shilsa bu additiv halaqit buladi. Bunday xalaqitlar ga atmosfera shovqinlari, atmosfera razryadlari, industrial xalaqitlar va boshqa aloqa sistemalarini ishlashidan kelib chiqqan xalaqitlar kiradi. Agar xalaqit bilan signal ko‘paytirilsa bu multiplikativ xalaqit bo‘ladi. Bu turdagi xalaqitlar aloqa kanallarining parametrlarini tasodifiy o‘zgarishlaridan hosil bo‘ladi.
Signallarni formasini tiklash.Xalaqitlar ikki katta sinfga bo‘linadi :
1. Aditiv xalaqitlar. Z(t)= S_i(t) + n (t)
2. Multiplikativ xalaqitlar. Z(t)=S_i(t) n(t)
Aloqa sistemalarining turiga va vazifasiga qarab signallarni qabul qilishida quyidagi uchta vazifa bajarilishi mumkin :
Signallarni bor yo‘qligini aniqlash.

Signalni farqlash.

Signallarning parametrlari

1)Signalning davomiyligi. Ts ,[sek].

2) Signalning spektr kengligi : Fc , [Gts]
3). Signalning hajmi . Xabarni uzatib olish qobiliyatini ko’rsatadi.

V_c=T_c∙Д_с∙F_c

Signalni yoki xabarni hosil bo‘lgan joydan iste’molchiga yetkazish uchun kerak bo‘lgan texnik qurilmalar va boshqalar to‘plamiga aloqa vositalari deyiladi.

1.2. SIGNALLARNI VAQT DISKRЕT FUNKSIYАSI SIFATIDA IFODALASH,UZLUKSIZ, SODDA, MURAKKAB SIGNALLAR.
Uzluksiz signallar
Signallar va tizimlarning yillar davomida qo‘llanish natijasida signallar turli xil ko‘rinishda bo‘lishi mumkinligi aniqlandi. Ular turiga qarab bir xil xususiyatlilarini ajratish mumkin. Quyida keltirilgan rasmda signallarning bir necha turlarini ko‘rishimiz mumkin.


Signal turlari

Signallarni sinflarga ajratish quyidagicha bo‘ladi:

-shakli bo’yicha – sodda va murakkab;
-axborotlashtirilganligi bo’yicha – determinal va tasodifiy;
-xarakteristikasi bo’yicha – uzluksiz, diskret va raqamli.
Signallarni ta’riflash uchun uni matematik ifodasini aniqlash lozim. Bu jarayon samarali bo‘lishi uchun haqiqiy signalning bir qancha ifodalari eksponenta va sinusoida bo‘ladi.
Misol tariqasida mikrafon orqali o‘tayotgan tokni keltiramiz.

Mikrafon orqali o’tayotgan to’k