Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

U 
UAYTXOLL 
(ing. 
witehall
)
 
— Londondagi ko‗cha bo‗lib, unda bir nechta 
hukumat idoralari joylashgan. Ko‗chma ma‘noda Uaytxoll deganda odatda Buyuk 
Britaniya hukumati tushuniladi.
 
“UCHINCHI REYX” 
(nem. uchinchi imperiya, uchinchi podsholik) — fashistlar 
Germaniyasiga natsistlar bergan nom. ―U.r.‖ termini uch podsholik haqidagi o‗rta asr 
mistik ta‘limotiga asoslangan. ―Uchinchi‖ yoki «ming yillik» reyx (dastlabki ikki reyx 
o‗rta asrlarda mavjud bo‗lgan «Muqaddas Rim imperiyasi» va 1871 – 1918-yillardagi 
Germaniya imperiyasi hisoblangan) haqidagi afsonada fashizm ijtimoiy taraqqiyotning 
«yakunlovchi», «oliy» bosqichi deb e‘lon qilingan.
UZURPATSIYA
(lot. egallab olish) — hokimiyatni zo‗rlik bilan egallab olish va 
qo‗lda tutib turish. 
ULAMO 
(arab. bilimdon) — islom ilohiyotchilari va huquqshunos (fiqh)lari, 
shuningdek, diniy muassasalarga, sud (qozilik) mahkamalariga, o‗quv yurtlariga 
mutasaddi bo‗lgan barcha islom dini olimlari. 
ULUS 
(mo‗g‗ulcha - davlat, xalq, odamlar) — 1) Mo‗g‗ullar davlati shakllanish 
davri (XIII asr boshi)da muayyan bir no‗yota tobe bo‗lib, unga qarashli yerlarda 
ko‗chmanchilik bilan hayot kechiruvchi katta-kichik oilalar guruhi; 2) Chingizxon tuzgan 
ilk mo‗g‗ul davlati; 3) mo‗g‗ullar istilosi davrida bosib olingan hududlardan Chingizxon 
farzandlariga bo‗lib berilgan mulk (udel) lar (mas., Jo‗ji ulusi, Chig‗atoy ulusi va b.). 
XIII asrning ikkinchi yarmida bu U.lar mustaqil davlatlarga aylanib, nomigagina saltanat 
hukmdori – ulug‗ qoonga bo‗ysunganlar. XV-XVII asr oxirlarida U. - Mo‗g‗ulistondagi 
yirik yer mulki va musulmon adabiyotida Chingiziylar davlatlarining atalishi. 
Mo‗g‗uliston manjurlar tomonidan bosib olingach, mamlakat aymoklar va xoshunlarga 
ajratilgan. «U.» atamasi mulk ma‘nosida qo‗llanilmaydigan bo‗lgan va astasekin ―xalq‖ 
ma‘nosini anglata boshlagan. Hozirgi vaqtda ―U.‖ atamasi ―davlat‖ atamasining sinonimi 
sifatida ishlatiladi; 4) buryatlar va qalmiqlar Rossiya tarkibiga kiritilgandan so‗ng ―U.‖ 
atamasi Oktabr to‗ntarishigacha feodal mulk, so‗ngra ma‘muriy birlik ma‘nosini saqlab 
qolgan. 
ULUSBEGI 
— ulus hokimi. XIII – XVIII asrlarda O‗rta Osiyoda U. o‗z ulusida 
oddiy hukmdor nomidan ish yurgizgan. U. lavozimiga, odatda, xonning qarindosh 
urug‗lari tayinlangan. U. oliy hukmdorning har xil topshiriqlarini bajargan, urush paytida 
safarga hukmdor bilan birga otlangan. 
ULTIMATUM 
(lot. 
ultimus
- eng oxirgi, so‗nggi) — diplomatik aloqalarni uzish 
yoki boshqa choralar ko‗rish bilan ogohlantirib, bir davlatning ikkinchi davlatdan 
ko‗rsatilgan muddatda qo‗yilgan shartlarni bajarilishini qat‘iy talab etishi. U. qo‗ygan 
hukumat agar bu talab ko‗rsatilgan muddatda bajarilmasa muayyan choralar ko‗rishini 
bildiradi. Mas., diplomatik munosabatlarning uzulishi, repressiya yoki harbiy 
harakatlarning qo‗llanilishiga olib kelishi mumkin.
UMUMIY BOZOR 
— q. Yevropa Iqtisodiy Hamjamiyati. 

---

294