Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan



Download 2,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet284/462
Sana25.10.2022
Hajmi2,52 Mb.
#856021
1   ...   280   281   282   283   284   285   286   287   ...   462
Bog'liq
LUG\'AT (1)

PARLAMENT TERGOVI
— parlamentning nazorat faoliyatini amalga 
oshirishning bir ko‗rinishi. P.t. davlat ijroiya va boshqaruv organlarining siyosiy 
xatolariga baho berish maqsadida faoliyat ko‗rsatadi. P.t.ni parlament komissiyalari olib 
boradilar va ular belgilangan muhlatlarda faoliyat ko‗rsatadilar. 
PARLAMENT
TIPIDAGI PARTIYA
— vakolatli organlar, shu jumladan, 
parlamentga saylovlarda ishtirok etish bilan o‗zining bosh maqsadi – hokimiyatga 
erishishni amalga oshiruvchi partiyalar. U hokimiyat organlaridagi faoliyatini o‗z 
vakillari orqali olib boradi va konstitutsion me‘yorlarga amal qiladi, boshqa partiyalar 
bilan qonun doirasida raqobatlashadi. 
PARLAMENTAR MONARXIYA
— mamlakatlari (hozirgi Angliya, Belgiya, 
Norvegiya, Shvetsiya)da qirol shoxlik vazifasini o‗tasada, mamlakatni to‗la ma‘noda 
boshqara olmaydi. Hukumat parlament tomonidan saylovlarda ko‗p ovoz olgan muayyan 
siyosiy partiyalarning vakillaridan iborat qilib shakllantiriladi. 


215 
PARLAMENTAR RESPUBLIKA 

 
boshqaruvning
 
respublika shakliga ega 
bo‗lgan davlat turi. Unda parlament siyosiy jihatdan o‗ziga hisob beradigan hukumatni 
tuzadi; davlat rahbari bo‗lgan, lekin ijro etuvchi hokimiyat huquqiga ega bo‗lmagan 
prezidentni saylaydi va h.k. Parlament davlatda markaziy o‗rinni egallaydi. Bunda davlat 
boshlig‗i – saylanuvchi mansabdor shaxs – juda kichik vakolatlarga ega. Uning 
hukumatni tuzish va mamlakatni boshqarishda tutgan o‗rni nomigagina ahamiyatga ega. 
U hukumatni boshqarmaydi, hukumatni Bosh vazir boshqaradi. Ammo hukumat uni 
tarqatib yuborishi mumkin bo‗lgan parlament oldida javobgardir. Parlamentar 
respublikaga Italiya, Germaniya, Vengriya, Avstriya kabilar misol bo‗la oladi. Bu 
mamlakatlarda, ya‘ni parlamentar respublikada parlament to‗liq hokimiyatga ega bo‗lib, 
uning oldida hukumat siyosiy javobgar hisoblanadi. Parlament prezidentni saylaydi. 
Bunda prezident faqat davlat boshlig‗i bo‗lib, ijro etuvchi hokimiyat boshlig‗i 
hisoblanmaydi.Tabaqaviy vakillik organi sifatida u Angliyada XIII asrda paydo bo‗lgan 
bo‗lsada, davlat hokimiyatining mustaqil, qonunchilik va vakillik tashkiloti tarzda, 
zamonaviy mohiyatida XVII - XIX asrlarda shakllanib bo‗ldi, hozirgi kunda parlament 
demokratik siyosiy tizimlarning ajralmas tarkibiy va funksional elementidir. 
PARLAMENTARIZM 
— davlat hokimiyati tuzilishi shakllaridan biri bo‗lib, 
davlat organlari tizimida parlament yetakchi mavqeni egallaydigan boshqaruv tizimi 
hisoblanadi. Bunda parlament imtiyozli mavqega ega bo‗lib, qonun chiqaruvchi va ijro 
etuvchi organlarning funksiyalari aniq belgilab beriladi. P.da hukumat parlament 
tomonidan tuziladi va uning oldida javob beradi. P. tarixi Angliyada 1215-yil qabul 
qilingan ―Erkinlikning Buyuk xartiyasi‖dan boshlansada, XVI-XVIII asrlardagi 
inqiloblar davrida vujudga kelgan. Bu davrning ilg‗or vakillari davlatni oqilona tuzish va 
tashkil qilish uchun hokimiyatni avvalo qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud
hokimiyatiga bo‗lish kerakligini da‘vat qilganlar va shu yo‗l bilan mavjud davlat 
mexanizmi tizimida mamlakatda qonun chiqarish va sudlovni amalga oshirish ustidan o‗z 
nazoratini o‗rnatishga, hatto hukumatni tashkil qilishda qatnashishga muvaffaq 
bo‗lganlar. Natijada P.ning shakllaridan biri - konstitutsiyaviy monarxiya (Angliya va b. 
mamlakatlarda) ta‘sis qilingan. Ijtimoiy aloqalar tuzilishi murakkablasha borishi bilan 
ijro etuvchi hokimiyat (prezident, hukumat) vakolatlarining kuchayish jarayoni yuz 
bermoqda. 

Download 2,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   280   281   282   283   284   285   286   287   ...   462




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish