Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

OMMAVIY QIRG„IN QUROLLARIDAN MUDOFAA
— qo‗shin, aholi va 
mamlakat xalq xo‗jaligi ob‘ektlarini dushmanning yadro, kimyoviy va bakteriologik 
qurollari ta‘siridan himoya qilishda qo‗llaniladigan chora tadbirlar kompleksi. Bunda 
individual himoya vositalari, transheyalar, maxsus jihozlangan pana joylardan 
foydalaniladi, epidemiyaga qarshi va boshqa tibbiy tadbirlar, dezaktivatsiya, degazatsiya 
hamda umumdavlat mudofaa tadbirlari ko‗riladi. 
OMMAVIY SIYOSIY ONG
— ijtimoiy hayotning turli jihatlarini qamrab olgan 
g‗oyalar, sezgi, afsona, qarashlar va kishilarning kayfiyatlari, shuningdek, jamiyat 
a'zolarining o‗zaro hamda ularning hokimiyatga bo‗lgan munosabatlarida namoyon 
bo‗ladi. U siyosiy hayotning siyosiylashib va ommaviylashib borishi jaroyonida yuzaga 
kelgan yo‗l-yo‗riq, ko‗rsatmalar, qolip-andozalar asosida taraqqiy etadi. O.s.o. 
jamiyatning tarixiy tajribasini o‗zida mujassamlashtirganligi sababli uning shakllanishi 
va rivojlanishi jaroyonlari osonlikcha kechmaydi, demokratiyaga o‗tishni bir muncha 
qiyinlashtiradi. 
ONG 
(ME‟YORIY)
— ijtimoiy me‘yorlarni faoliyat, baholash asosi sifatida 
anglash; huquqiy, ma‘naviy va boshqa taqiqlarda ifodalanuvchi ijtimoiy talablarga itoat 
etish; ijtimoiy ma‘qul faoliyatlarga ergashish; jamiyat a‘zolari o‗rtasidagi muosabatlarda 
tartibga soluvchi qoidalarga amal qilish zarurligini anglash. Katta ijtimoiy guruhlarning 
me‘yoriy ongi mafkura va uning shakllari (axloq, huquq, din)da namoyon bo‗ladi. Guruh 
va jamoalarning me‘yoriy ongi guruh munosabatlarini tartibga soluvchi qoidalarda aks 
etadi. Shaxsning me‘yoriy ongi ijtimoiylashuvi natijasida shakllanadi. Me‘yoriy ongning 
muhim tarkibiy qismi ijtimoiy qadriyatlar (ijtimoiy faoliyat maqsadlari) va tadqiqlar 
(qat‘iy belgilangan ijtimoiy qoidalardan chekingani uchun sanksiyalar va cheklashlar) 
tizimidir. 
ONG (GURUHIY)
— ijtimoiy ong turi. Turli guruhlar faoliyati bilan bog‗liq 
ravishda guruhiy ong kundalik ong darajasida avval stixiyali shakllanadi. So‗ng 
yetakchilar (nazariyotchilar, mafkurachilar) ishtirokida anglana boradi. Natijada uning 
tuzilishi ichki yaxlitlikka, tugallikka, ziddiyatlardan holilikka ega bo‗ladi, uning guruh 
a'zolari bilan funksional aloqalari esa qat'iylik kasb etadi. Har bir ijtimoiy guruh faqat 
o‗ziga xos ongga ega bo‗lgani uchun guruhiy onglar xilma-xildir. Katta va kichik, rasmiy 
va norasmiy, sinfiy, milliy, kasbiy, yoshga ko‗ra va hokazo guruhiy onglar ajratiladi. 
Ularning har biri ikkinchisidan mazmuniga ko‗ra (mas., ob‘ekti, belgisi, guruh 
hissiyotlarining yo‗nalganligi, qadriyatiy intilishlar va ideallri tabiati, guruh maqsadlari, 
ularga erishish yo‗llari va vositalari to‗g‗risidagi tasavvurlar) hamda ularning tarkibiga 
kiruvchi elementlar soni, tabiati, kompozitsiyasi, aloqalari (mas., guruh baholashi, 
temperamenti) bilan, shuningdek, amal qilish usullari bilan (mas., katta va kichik 
guruhlarda qoidalar shakllanish mexanizmlari turlicha bo‗ladi) farq qiladi.