Наманган-2007 й

Назорат саволлари 
1. Моделлаштириш нима? 
2. Моделлар турларини сананг. 
3. Мантиқий моделларни тушунтиринг. 
4. Информация ва информация оқимини тушунтиринг. 

---

58 
14 – Маъруза. Ташкилий таъминлаш 
 
Режа: 
1. Ташкилий таъминлаш тушунчаси 
2. Лойиҳалаш босқичлари 
 
Ташкилий таъминлашнинг асосий қисмини объектда мавжуд бўлган 
бошқариш системасини техник-иқтисодий таҳлил қилиш, корхоналарни 
ташкилий бошқаришни автоматлаштириш масалаларини танлаш ва қуйиш, 
ишлаб чиқаришни ва бошқаларини ташкил этиш учун мўлжалланган усуллар 
ва воситалар мажмуйини ташкил этади. 
Мазкур кичик системада АБС ни лойиҳалашнинг турли босқичларида- 
лойиҳалашдан аввалги лойиҳалаш босқичда яратиладиган ҳужжат муҳим 
ўрин эгаллайди. Улар АБС ни яратиш ва ишлатиш бўйича ишларнинг тўла 
тавсифини ўз ичига олади. АБС нинг лойиҳасини тузишда турли соҳа 
мутахасислари иштирок этадилар. Системанинг иш жараѐнида АБС 
персанали билан техник воситалар ва уларнинг орасидаги ўзоро таъсир аниқ 
йулга қуйилган бўлиши керак (расм). 
АБС нинг яратиш учун иш режаси лойиҳасини тузиш керак. 
Лойиҳаларни тузиш ҳақидаги масала янги яратилаѐтган АБС лар учун, 
объектни техник жиҳатдан янгилаѐтганда қуйилади. Лойиҳалар якка 
Ташкилий таъминлаш 
Усуллар 
Асосий воситалар 
Системани ишга 
тушириш ҳақида 
акт 
Иш инструк-
циялари
Технологик 
карталар 
Техник 
лойиха 
Техник хужжатлар 
Лойихалашдан 
аввалги 
текшириш 
методикаси 
Жорий этиш 
бўйича методик
материаллар 
Оригинал маса-
лаларни танлаш, 
ТЛК, АПП 
бўйича методик 
мате-риаллар 
УРММ 
Корхоналарни бошқариш
типавий структураси
А П П 
Типавий масалалар
тартиби 
Бошқариш масалалари тартиби 
Ходимлар
Тармоқлар бў-
йича АБС ларнинг 
бош 
конструкторлари 
Бошқариш 
функциялари 
бўйича мута-
хассислар 

---

59 
тартибли ва типавий бўлади. Типавий лойиҳаларни улардан оммавий 
фойданалинганда яратиш мақсадга мувофиқ. Типавий лойиҳалаш асосида 
объектларни уларнинг муҳим параметрлари бўйича таснифлаш, шунингдек, 
бирок аниқ корхонада боғланган кўринишдаги амалга ошириладиган типавий 
схема ва қарорларни яратиш ѐтади. Hоѐб ситемалар учун молия лойиҳалари 
тузилади (бундай лойиҳалар кўпинча кўпинча ахборотни қайта ишлаш 
бўйича ситемаларнинг яратишнинг биринчи босқичида тузилар эди. Аммо, 
улар кўп меҳнат талаб қилиши ва қиймматлиги билан ажралиб туради). 
иқтисодий жиҳатдан тармоқлараро ва тармоқ ичи типавий лойиҳалар 
қулайдир. Тармоқ ичида типавий лойиҳалар ишлаб чиқариш-хўжалик 
фаолияти хусусияти бўйича қайта ишлаш учун бири хил шароитга эга бўлган 
бир хил корхоналар учун, тармоқлараро типавий лойиҳалар эса, ягона 
иқтисодий методикага эга бўлган турли тармоқли корхоналар учун 
яратилади. 
АБС ни яратиш бўйича ишларнинг боришини тармоқ графиклари 
кўринишида тасвирлаш қулай.