33
Информацион таъминот қуйидаги талабларга жавоб бериши керак:
1. ЭҲМ га киритилиши лозим бўлган
барча маълумотлар
расмйлаштирилган ва ягона усулда тасвирланган бўлиши ҳамда
программаларда тўғри талкин этилиши керак, яъни маълумотларни ЭҲМ
тўғри тушунилишини таъминлаш керак.
2. Машина массивларини ташкил этишда ЭҲМ нинг техник
имкониятларини ҳисобга олган ҳолда самарали ишлашни таъминлаш лозим.
3. Ишлаб чиқариш ҳолати билан унинг машина массивларидаги
тасвирлари (аксланишлари) албатта мос бўлиши керак.
Шундай қилиб, информацион таъминотни биринчи доира масалалари
маълумотларини ЭҲМ дан ташқари тайѐрлаш ва улар билан ишлашга боғлиқ
бўлиб, улар информацион таъминотни ташқи кисимни, яъни ташқи
информацион таъминотни ташкил қилади. Бошқа
масалалари эса
маълумотларин ЭҲМ да ишлаш билан боғлиқ бўлиб, информацион
таъминотни ички қисмини ташкил килади.
Ташқи информацион таъминот қуйидаги вазифаларни хал килади:
объект ѐки ходисаларни идентификациялаш, объект ѐки ходисаларни
ҳарактерлаш, тасвирлаш,
маълумотларни расмийлаштириш; маълумотларни
тегишли ҳужжатларда тасвирлаш.
Идентификация ишлаб чиқариш объектларини ҳар бирини ягоналик
асосида номлашни ўзида тасвирлаб, бир объектни иккинчисидан ажратиш
имконини бериш керак. Объктларни қабул қилинган
номларини шакллари
стандартлашмаган ва уларни ишлаш учун мураккаб программа аппарати
лозим бўлади. Шунинг учун объектларни номлашда шаклли белгилар
ишлатилади.
Бу белгилар ишлаб чиқариш ҳаражатларини тегишли системага
киритиш масаласини, конструкторлик ҳужжатларини
ягона системасини
киритиш билан бажарилади. Бундан ташқари, объектлар ташкилот ѐки
корхонада қабул килинган номенклатура луғатлари ва классифиқаторлари
ѐрдамида идентификациялаши мумкин. Идентификациялашни энг содда ва
тўлик шакли кайд қилиш номерларини ишлатиш ҳисобланади.
Объектларни ҳарактерлаш ѐки тасвирлаш объект ѐки ходисаларни
ҳарактерлашни курсатувчи миқдори ѐки сифат белгиларини аниқлашдан
иборат. Бунда танланган ўлчов бирликларида бу хусусиятлар тўплами ва
ўзгарувчиларини аниқлаш соҳалари топилади. Бу масалаларни барчаси
маълумотларни ЭҲМ да анкета ишлаш ва бошқариш нуктаи назаридан хал
қилинади, бу жараѐннинг ўзи эса шакллантириш деб аталади.
Маълумотларни шакллантириш асосан
машина ишлаш талаблари
асосида аниқланади. Маълумотларни жоиз бўлган тасвирларини аниқлаш
шакллантиришнинг бир элементи ҳисобланади.
Сонли маълумотлар оддий шаклда тасвирланади. Матнли кийматлар
учун жоиз сўзлар туплами аниқланади, кодлаштириш методи аниқланади ва
тегишли луғатлар тузилади. Барча маълумотларни ѐзиш учун ҳужжатларни
жоиз шакллари аниқланади.
34
Маълумотларни тасаввур этиш, тасвирлаш юқоридаги метод бўйича
ҳужжатларини тулдиришдан иборат бўлади.
Агар маълумотларни тасаввур этиш ва шакллантириш, ҳарактерларни
аниқлаш, идентификациялаш жараѐнида инормацион тиллар ишлатилган
бўлса, у ҳолда бу жараѐн КАБС нинг бир босқичини тасвирлаш мумкин.
Ички информацион таъминотни вазифалари қуйидагилардан иборат:
маълумотларни ташқи тасвирини машинада қайта
ташкил этиш;
маълумотларни машина массивлари орасида ва уларни ичида
таксимлаш, хусусий ҳолда нотугни информацияларини фильтрлаш ва
улардан чиқариш массивларини шакллантириш;
машина массивларини ташкил қилиш;
керакли маълумотларни топиш ва чиқариш;
маълумотларни уларни машина тасвирини босиб чиқариш учун
ўзгартириш.
Информацион таъминотни ишлаб чиқишнинг асосий принциплари
қуйидагилардан иборат бўлади:
- объектлар ва ходисалар ягона идентификаиялаш методикасини ишлаб
чиқариш, бунга номерлашни кайд қилиш усули асос бўлади;
-
объектлар
наборини
аниқлаш,
уларни
системалаштириш
информацион база таркибини аниқлаш ва уни
ечилаетган масалалар билан
алоқаларини аниқлаш;
- одамлар ва система орасида маълумотларни алмаштиришни типовой
системасини ишлаб чиқариш, бунда маълумотларни ўзгартириш, чиқариш
масалаларини ташкил қилиш кушиб олиб борилади;
- маълумотларни ишлаб чиқариш ҳужжатларда тулик тасвирланади;
бошлангич маълумотлар билан масалаларни ечишни таъминлашда ва уларни
сақлашда ягона умумсхемани ишлаб чиқиш;
- маълумотларни бир марта киритишни таъминлаш,
бундан ечимдаги
масалаларини сони ва ечим вақтига боғлиқ булмаслиги муҳим аҳамятга эга;
- информацион база ҳажмини ўзиликсиз ва босқичма баскич оширишни
таъминлаш;
-
маълумотлар билан ишлаш принципни амалга оширишни
таъминловчи тегишли программани аппаратни таъминлаш;
- техник-иқтисодий параметрлар системасини зарурий кўрсаткичларни
олиш имкониятини берувчи маълумотларга мурожан қилиш статистикасини
жамлаш.
Do'stlaringiz bilan baham: 
