Наманагн виловтида Узбекистон Республикаси Президентининг 008 йил октябрдаги пф-3077 сонли,2009 йил 22октябрдаги пф-3287 сонли ва 2010 йил 18 октябрдаги пф-3512 сонли фармойишлари хамда махаллий хокимлик ва хужалик судининг тегишли карорларига

Kattalik - sifat tomonidan koʻpgina fizikaviy obyektlarga (fizikaviy tizimlarga, ularning holatlariga va ularda oʻtayotgan jarayonlarga) nisbatan umumiy boʻlib, miqdor tomonidan har bir obyekt uchun xususiy boʻlgan xossadir.
Taʼrifda keltirilgan xususiylik biror obyektning xossasi ikkinchisinikiga nisbatan maʼlum darajada kattaroq yoki kichikroq boʻlishini ifodalaydi.
Biz oʻrganayotgan metrologiya fani aynan mana shu kattaliklar, ularning birliklari, oʻlchash texnikasining rivojlanishi bilan chambarchas bogʻliqdir. “Kattalik” atamasidan xossaning faqat miqdoriy tomonini ifodalash uchun foydalanish toʻgʻri emas (masalan, “massa kattaligi”, “bosim kattaligi” deb yozish), chunki shu xossalarning oʻzi kattalik boʻladi. Bunda “kattalik oʻlchami” degan atamani ishlatish toʻgʻri hisoblanadi. Masalan, maʼlum jismning uzunligi, massasi, elektr qarshiligi va hokazolar.
Har bir fizikaviy obyekt bir qancha obyektiv xossalar bilan tavsiflanishi mumkin. Ilm-fan taraqqiyoti va rivojlanishi bilan bu xossalarni bilishga talab ortib bormoqda. Hozirga kelib zamonaviy oʻlchash vositalari yordamida 70 dan ortiq kattalikni oʻlchash imkoniyati mavjud. Bu koʻrsatkich 2050-yillarga borib 200 dan ortib ketishi bashorat qilinmoqda.
Koʻpincha kattalikning oʻrniga parametr, sifat koʻrsatkichi, tavsif (xarakteristika) degan atamalarni ham qoʻllanishiga duch kelamiz, Lekin bu atamalarning barchasi mohiyatan kattalikni ifodalaydi.
Muayyan guruhlardagi kattaliklarning orasida oʻzaro bogʻliqlik mavjud boʻlib, uni fizikaviy bogʻlanish tenglamalari orqali ifodalash mumkin. Masalan, vaqt birligidagi oʻtilgan masofa boʻyicha tezlikni aniqlashimiz mumkin. Mana shu bogʻlanishlar asosida kattaliklarni ikki guruhga boʻlib koʻriladi: asosiy kattaliklar va hosilaviy kattaliklar.
Asosiy kattalik deb koʻrilayotgan tizimga kiradigan va shart boʻyicha tizimning boshqa kattaliklariga nisbatan mustaqil qabul qilib olinadigan kattalikka aytiladi. Masalan, masofa (uzunlik), vaqt, temperatura, yorugʻlik kuchi kabilar.
Hosilaviy kattalik deb tizimga kiradigan va tizimning kattaliklari orqali ifodalanadigan kattalikka aytiladi. Masalan, tezlik, tezlanish, elektr qarshiligi, quvvat va boshqalar.