Naftion kislota (natriyli tuzi)

Savollar va topshiriqlar

1. 
   Izoamil spirit bilan sirka kislotaning eterefikatsiya reaksiyasida qanday qo’shimcha moddalar hosil bo ‘ladi. Reaktsiya tenglamasini yozing.
   
2. 
   Murakkab efirlarni yana qanday usullar bilan hosil qilish mumkin.
   
3. 
   Murakkab efirlarni kimyoviy xossalariga misollar keltiring.
   
4. 
   Murakkab efirlarni nomlanishiga misollar keltiring.
   

16-laboratoriya ishi. Benzoy kislota sintez qilish

Kerakli asboblar: shtativ, 500 ml tubi yumaloq kolba, sovitgich, qum hammomi, 750 ml li stakan, 250 ml li konussimon kolba.
Kerakli reaktivlar: toluol-5 g (5,75 ml), kaliy permanganat 17 g, xlorid kislota(d=1,19 g/sm³).
Qaytarma sovitgich ulangan tubi yumaloq kolbada 5,75 ml toluol 17 g kaliy permanganat va 350 ml suv aralashmasi 4 s davomida qum hammomida qaynatiladi. Reaksiya tugaganda marganets (IV)-oksid cho’kmasi tagidagi eritma rangsiz bo’ladi. Agar reaksion aralashma rangli bo’lsa 1 ml spirt yoki 0,5 g oksalat kislota qo’shib qizdiriladi va rangsizlantiriladi. Reaksion issiq eritma burmali filtr yordamida filtrlanadi va marganets (IV)-oksid cho’kmasi ozroq miqdordagi issiq suv bilan yuviladi. Filtrat stakanda 50-100 ml gacha bug’latiladi va hosil bo’lgan marganets (IV)-oksid cho’kmasi yana filtrlanadi. Cho’kma 5 ml issiq suv bilan yuviladi va filtratning muhiti kislotali bo’lguncha (indikator qog’oz yordamida) konsentrlangan HCl qo’shiladi. Hosil bo’lgan benzoy kislota cho’kmasi filtrlanadi va oz miqdordagi sovuq suv bilan yuviladi, quritiladi. Benzoy kislotaning unumi 5 g (75%).
Benzoy kislota – plastinkasimon rangsiz kristall modda, sovuq suvda yomon eriydi, qaynoq suvda yaxshi eriydi (1 litr suvda 18 ⁰C da 2,7 g, 100 ⁰C da 59 g). Xloroform, atseton, benzol va metil spirtlarda yaxshi eriydi. Molekulyar massasi 122,12; suyuqlanish temperaturasi 122⁰C, qaynash temperaturasi 249⁰C; d-1,2659 g/sm³.
Sifat reaksiyasi. 1 ml benzoy kislotaning suvdagi eritmasiga tomchilatib 0,3 foizli vodorod peroksid hamda 1-3 foizli temir (III)- xlorid eritmasidan qo’shiladi. Probirka qaynab turgan suvga tushirilganda qizil-binafsha rang hosil bo’ladi (benzoy kislota oksidlanganda temir (III)-xlorid bilan rang beruvchi salitsil kislota hosil bo’ladi).