Nafas shodmonov o‘zbek mumtoz adabiyoti tarixi

Sav – otalar so‘zi.
«Devonu lug‘otit turk»da 
sav 
adabiy janri to‘g‘risida 
keng ma’lumot berilgan. Sav voqeiy tasvirga xos bir necha janrning umumlashma 
nomi, ya’ni hozirgi adabiyotshunoslikdagi epik tur atamasiga yaqin turadi. 
Devonda «Otalar so‘zi» iborasi sav atamasi bilan ham ifodalangan. 
«Savda 
shundag‘ kelir» 
– otalar so‘zi shundoq keladi. «Otalar so‘zi» ham bilik ma’nosiga 
yaqin turadi, ammo bu ikki atamaning farq qiluvchi xususiyatlari ham mavjud. 
Biligda dono fikrlar va hikmatli so‘zlarning qisqalik, lo‘ndalik, ayni paytda 

---

41 
ko‘chma ma’nolik xususiyatlari mujassamlashadi. Biligning ijodkori zamondosh 
bilga bo‘lishi ham mumkin. «Otalar so‘zi»ning janr xususiyati o‘tmishdan meros 
bo‘lib qolgan pand-nasihat, axloq, odob ifodalangan asarlarni qamrab oldi.
14.
Savlashdi – 
Mahmud Koshg‘ariy qadimgi adabiy janrlar haqida ma’lumot 
berar ekan, 
sav 
o‘zagiga -
lashdi 
qo‘shimchasini qo‘shish orqali turkiy xalqlar 
og‘zaki ijodida mavjud bo‘lgan yana bir janr to‘g‘risida ma’lumot beradi. 
«
Savlashdi 
– 
masal aytishdi. 
Ul mening birla savlashdi 
– 
ul men bilan masal 
aytishdi, u menga masal aytdi. Shuningdek, xabarlar, so‘zlar, hikoyalar aytishga 
ham bu so‘z qo‘llaniladi». Demak, sav – keyingi davr adabiyotida masal (arabcha) 
nomi bilan ifodalangan janr mazmunini ham qamrab oladi. Devonda berilgan bitik 
– maqollar orasida ixcham masallar ham uchraydi. Shu sababli bitiklar tarkibidagi 
sav – masallarni ajratib o‘rganish o‘ziga xos ilmiy-amaliy ahamiyatga egadir.
 
15.
Irq bitigi – 
irq 
– 
bashorat qilish, aytib berish, topish; bitik – yozuv, 
kitob. Demak, irq bitigi – bashorat qilish, kelajakni aytib berish haqidagi kitob, 
ya’ni folnomadir. 
16.