Nafas olishning yoshga oid xususiyatlari nafas olish va chiqarishning ahamiyati

 
10.5. Nafas olish gigiyenasi 
Nafas olish va chiqarish harakatlarini to’g’ri bajarish nafas olish gigiyenasida 
muhim ahamiyatga ega. Jismoniy tarbiya darslarida bolalarni to’g’ri nafas olishga 
o’rgatiladi. Nafas olish organlarini rivojlantirish uchun bolalarga o’tirish, yugurishda, 
suzishda, velosiped uchish va gimnastika bilan shug’ullanganda nafas olish qoidalarini 
o’rgatish, ya’ni ularni burundan nafas olishga o’rgatish kerak, chunki burundan nafas 
olganda organizmni yallig’lanish kasalliklariga va infeksiyalarga chidamlilik darajasi 

---

ortadi. Og’iz bilan nafas olganda kalla suyagining yuz qismida ko’krak qafasining 
rivojlanishida kamchiliklar ko’zatiladi. 
Jismonan jihatdan chiniqqan bolalarda o’pka ventilyatsiyasi kuchli va nafas 
olish chuqur bo’ladi, bu yurak-tomir va asab tizimiga, hamda boshqa organlarga ijobiy 
ta’sir ko’rsatadi. 
Bolalar va o’smirlar yilning barcha fasllarida imkoni boricha sof havoda ko’proq 
bo’lishi, kerak. Bog’cha yoshidagi bolalar har kuni ochiq havoda kamida 5 soat, kichik 
maktab yoshidagi bolalar 3 soat bo’lishi shart.Maktab, lisey va kollejlarda sinf 
xonalari, laboratoriya, ustaxonani tez-tez shamollatib turish kerak. Bolalar yozda hovli 
yoki uyda derazani ochib qo’yib, qishda esa fortochkalarni ochib qo’yib uxlashi lozim. 
Ana shunda ular toza havodan yaxshi nafas oladilar. 
Sinf va o’quv xonalarining shamolatilishini gigiyenik jihatdan 
baholash.
Odatda yopiq binolar havosining kimyoviy tarkibi va fizik xossalarini 
yaxshilash uchun ventilyasiya yoki shamollatish usulidan foydalaniladi. Bunda tabiiy 
va sun’iy ventilyasiya tafovut qilinadi. 
Tabiiy ventilyasiya deb o’zgarmagan tashqi havoning qurilish materialidagi 
teshiklar va eshik hamda derazalarning ochiq joylaridan xona ichiga kirishini tabiiy 
ventilyasiya, deb atash rasm bo’lgan. Ayni vaqtda tashqari va ichkaridagi haroratning 
har xil bo’lishi, shuningdek bosimlarning farqi va boshqa sabablar havo kirib turishiga 
sabab bo’ladi. 
Sun’iy ventilyasiya deb maxsus texnika qurilmalari vositasida havo kiritishga 
aytiladi. Bunda havoning tortilishini mexanik yo’l bilan kuchaytirib beradigan elektr 
motor yoki deflektor havoni harakatlantirib turadi. 
Hojatxonalar, bufet-kutubxonalar va yechinish xonalarini shamollatish vaqtida 
tashqaridan kiradigan havo kamroq, tashqariga chiqadigan havo esa hammadan ko’p 
chiqishiga qarab borish zarur. Shunda o’sha xonalarning hidi ko’tariladi va o’quv 
xonalariga o’tmaydi.