Na3003 raqamli nivelirlarining optik elementlari asosan oddiy

NA2002 (Leica Geosystems AG) raqamli niveliri 
Shu tufayli, bir tomondan kuzatuvchi 
yorug‘lik
quvatini 
yo‘qolishini
his 
qilmaydi, boshqa tomondan spektrning infraqizil zonasida katta 
sezuvchanlikga ega 
bo‘lgan
ZBA-qabullovchi qurilmaning sezuvchi maydonida, 
yetarli intensivlikga ega 
bo‘lgan
nurlar tushadi. ZBA-qabullovchi qurilma 256 
fotosezuvchan elmentlardan (piksellardan) tashkil topgan 
bo‘lib
, ular orasidagi 
masofa 25 mkmga teng. Nivelir optik sistemasining 
ko‘r
ish maydonining 
burchagi 2

ga teng, shuning uchun vizirlashning eng kichik masofasi 1,8 
metrga teng ZBA-qabul qiluvchi qurilmaning sezuvchi maydoniga reykaning 
61millimetri, 100 metr masofada 3,5 metr uzunlikga teng uchastkasi 
proeksiyalanadi. 
1,8 metrdan 100 metrgacha 
bo‘lgan
diapazonida qarash turubasini 
qayta fokuslashda fokuslovchi komponent 14 millimetrga suriladi. Fokuslovchi 
komponentntning holatini bilib, reykagacha 
bo‘lgan
masofani taqriban 
hisoblash mumkin. Reykagacha 
bo‘lgan
masofani d
f 
va fokuslovchi komponent 
holati s, d
f
=
k

s ifoda bilan 
bog‘langan
, bu yerda k-optik sistemaning doimiysi. 
Fokuslovchi komponentning holati elektron datchikida qayd etiladi. 
O‘lchash
vaqtida elektron sistema bilan asbob qiyaligi kuzatiladi, yoki aniqroq qilib 

---

53 
aytganda kompensatorning sezuvchi elementining qiyaligi kuzatiladi. ZBA-
qabullovchi qurilma shtrix kodlar 
ta’svirini
analog-videosignal 
ko‘rinishiga
o‘zgartiradi
, videosignal kuchaytiriladi va raqamli 
ko‘rinishiga
o‘zgaradi
. 256-
yorkinlik gradatsisiga ega 
bo‘
lgan, diskret signal 256-pikselli ZBA
–
qabullovchiga kelib tushadi. 
O‘lchashni
boshlashdan oldin kuzatuvchi qarash trubasini reykaga 
to‘g‘rlaydi
va fokuslashni bajaradi. Nivelir korpusida joylashgan 
«
Pusk
» 
knopkasini bosilgandan 
so‘ng
o‘lchash
jarayoni avtomatik rejimda (tartibda) 
davom etadi. Fokuslovchi komponent holat datchigining 
ko‘rsatishi
(
ma’lumoti
) avtomatik ravishda 
o‘qib
olinadi, kompensator sezuvchi 
elementining holati aniqlanadi, signal intensivligiga bog
‘liq
holda ZBA-
qabullovchi qurilmani alohida piksellarining zaruriy 
to‘yinganlik
darajasiga 
erishish uchun integrarlashish vaqti aniqlanadi, 
qo‘pol
va aniq 
optimizatsiyalash bajariladi. 
Raqamli nivelirning ishlashi korrelyatsiya prinsipiga asoslangan. Bu 
holda asbobning xotirasiga yozilgan shtrixli kod, ZBA-qabullovchi qurilma 
yordamida shakillanuvchi signal bilan tenglashtiriladi (3.3-rasm). Raqamli 
nivelirlarda korrelyatsiya 
qo‘llanilishi
, ikkita parametrni 
ya’ni
balandlikni va 
masshtabni optimizatsiyalaydi.