N. Yu. Jo’ruyev

8.5.2-chizma
Dastlabki hujjatlar tuzish tartibi va ularning hamkati


Operatsiyalarni rasmiylashtirishda foydalaniladigan dastlabki
hujjatlarni belgilash va mavjud bo'lmagan dastlabki hu atlarni ishlab chiqish ,


Hu atlaming tuzilish joyi va tuzuvchilar




Hujjatlarning qayta ishlash tartibi va ularning harakati

Dastlabki hisob barcha axborotlaming eng asosiy manbai hisoblanadi. Buxgalteriya hisobining eng oxirgi mahsulotining sifati bevosita dastlabki hisobning qanchalik to’g’ri tashkil qilinganligiga bog'liq.

Shu nuqtai nazardan qozog’istonlik iqtisodchilar S.I.Jaqipbekov va D.S.Jaqipbekovalar «Buxgalteriya hisobida maxsus hujjatlashtirish» standartini ishlab chiqish va tasdiqlash uchun vaqt yetdi. Shuningdek, amaldagi yo'riqnomalar va inventarizatsiya bo'yicha tavsiya ko'rinishidagi materiallami buxgalteriya hisobining maxsus standarti sifatida rasmiylashtirishni talab qiladi. Shuningdek, dastlabki buxgalteriya hisobi bo'yieha maxsus standart ishlab chiqish zarur»", deb hisoblaydilar.
Albatta, ushbu standartlami ishlab chiqish zaruriyatini vaqt ko'rsatadi. Ammo ushbu fikrlar dastlabki hisob nafaqat bizning mamlakatimizda balki barcha MDH davlatlarida ham ancha dolzarb muammo ekanligidan dalolat beradi.

“ Cezeaxosa H H , Cxo6eneaa H fl Y«enian norirruxa. —M , 47

’s XCaxiin6txoe C H , Haxun6ezoaa ,Q C. flcpa 'itibifl y•ier tia yposak Tpe6oaaxiifi iimpT6wr cfi XXf atc: EY ii A z Pccny6»x«a Kasaxcra , xıawpııanu ne ggyxapon. Koıı$epeııııuıı C. 137-142
148
Buxgalteriya hisobining I 9-«Inventarizatsiyani tashk il qilish va o'tkazish» milliy standartida k orxonalar mulki va majburiyatini invenlarizatsiya qilishning tartibi belgilangan. Xo’jalik yurituvchi su'ycktIaming mulki va majburiyatlarini quyidagi hollarda rejadan cashqari inventariz.atsiya qilishlari mumk in:
-asosiy vosicalar va tovar-moddiy zaxiralami qayta baholaganda;
-moddiy javobgar shaxslar almashganda;
-o’g’rilık va xizmat lavozimini suiste’mol qilish hollari sodir bo’Iganda;
-tabiiy ofat, yong’in, avariy a yoki boshqa favqulodda holatlar sodir bo’lganda;
-x o’jalik yurituvchi su'yekt tugatiIganda.
lnventarizatsiyani tashkil qilish va o*tkazishning me*yoriy hujjatlarda belgilangan cartib-qoidalari yirik korxonalar uchun qo*lIaniI ishi maqsadga muvofiqdir. Ammo ushbu tartib-qoidalami k chik tadbirkorlik su'yektIarida qo’Ilash ancha qiy inchilik tug’dirishi bilan birgalikda, ko’pchiIik hollarda unga ehtiy oj ham seziImaydi.
Y uqorida ko’rilgan masalalar Mermer xo'jaligi hisob siyosatining tarkibiy qismi hisoblangan texnikaviy jihatning muhim masalalari hisoblanadi. Ushbu masalalarning to’g*ri va ob’yeLtiv ycchimni ishlab chiqish bevosita hisob siyosatining tashk il iş’ j ihatidagi masalalar yechimiga ta'sır Lo*rsaıadi.
H isob siyosatining texnik j ihatidagi masalalar hisobotni tuzish uchun zarur ma'lumotlami shakllantirish uchun texnik shart-sharoillami vujudga keltiradi. Bu o”z navbatida, ma*IumotIarning aniqligi va to'g*riIigini hamda o'z vaqtidaligini kaFolatlaydi.


Xulosa
Hisob siyosatining texnik j ihatida aks ettiriladigan asosiy masalalar na faqat mol iyaviy, statistik va soliq hi sobot larini, balki xo’jalikni samarali boshqarish uch un zarur bo’1 gan ma’ lumotlarini shaK llantirishi bilan bog’liq masalalarga ham qaraı ilishi zarur.
Ma'lumki, tadbirkorlik su'yektlari o'zlarining istiqboldagi rivojlanishini belgilash lari uch un nafaqat buxgalteriya hisobi ma'lumotlaridan, bal ki boshqa iqtisodiy ma’ 1 umotlar dan ham foydalaniladi. Bu yerda buxgalteriya hisobi o'z vazi falarini to’g’ri va aniq bajarish i uchun, eng av valo, iqtisodiy ko’rsatk ishlarning taqqoslash imk oniyatini vujudga keltirishi zarur.

Nazorat va muhokama uchun savollar

1. 
   hisob siyosatini moliyaviy hisobotni shakllantirishdagi ahamiyati nimalardan iborat?
   
2. 
   Hisob siyosatini shakllantirishda qaysi me'yoriy hujjat larga asoslaniladi?
   
3. 
   Hisob siyosaÎini shakllantirishda xalqaro standart talablari nimalardan iborat?
   
4. 
   Hisob siyosatini shakllantirishda milliy standart talablari nimalardan iborat?
   
5. 
   Hisob siyosatini uslubiy jihatlarini izohlab bering.
   
6. 
   Hisob siyosatining texnik jihatlari deganda nimalami tushunasiz?
   
7. 
   Hisob siyosatining tashkiliy j ihati deganda nimalami tushunasiz?
   
8. 
   I lisob siyosatida xarajatlar qanday usullar yordamida aks ettiriladi?
   
9. 
   Qanday hisoblash tamoyillarini bilasiz?