|
Qayta paydalanıw múmkinshiligi. Sistemanı onıń bólimleri basqa sistemalarda qayta isletiliwi múmkin bolıwı ushın proektlestiriw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.
Jaqsı dúzilgen, oqılatuǵın hám túsinikli kod. Xizmet ko'rsetiw qábileti. Qaǵıydaǵa ko're, programmada kóp adamlar isleydi - geyparaları ketedi, jańaları keledi. Programmanı jazǵannan keyin, qaǵıyda jol menende, programmanı islep shıǵıwda qatnasıw etpegen adamlarǵa joldaslıq qılıw kerek. Sal sebepli, jaqsı arxitektura ushın jańa adamlar sistemanı salıstırǵanda ańsat hám tez túsiniwi kerek. Jaybar jaqsı dúzilgen bolıwı kerek, tákirarlawdı óz ishine almaǵan, jaqsı qáliplesken kodqa hám ábzallaw hújjetlerge ıyelewi kerek. hám ılajı bolsa, sistema daǵı programmistlerge tanıs bolǵan standart, ulıwma qabıl etilgen sheshimlerden paydalanıw jaqsılaw bolıp tabıladı. Sistema qanshellilik ekzotik bolsa, basqalar ushın túsiniw sonshalıq qıyın baladı (Principle of least astonishment - Eń kem tańlanıwlanıw principi. Ádetde paydalanıwshı interfeysine salıstırǵanda qollanıladı, lekin kod jazıw ushın de qollanıladı ). Jaman jaybar kriteryaları :
1. Ózgertiw qıyın, sebebi hár qanday o'zgeris sistemanıń júdá kóp basqa bólimlerine tásir etedi. (Rigidity - qattılıq ).
2. Ózgertiwler kiritilgende, sistemanıń basqa bólimleri kútpegende buz'ladı. (Fragility - mortlıq ).
3. Kodtı basqa qosımshada qayta isletiw qıyın, sebebi onı ámeldegi qosımshadan “ajıratıw” júdá qıyın. (Immobility - hárekesizlik).
§ 10. 3. Modullı arxitektura
Kriteryalardıń túrli-rayonlıǵına qaramastan, iri sistemalardı islep shıǵıwda tiykarǵı wazıypa quramalılıqtı kemeytiw wazıypası bolıp tabıladı. hám quramalılıqtı kemeytiw ushın bólimlerge bolıniwden basqa hesh nárse oylap tabıw etilmegen. Bunı geyde " bo'leklerge ajrat hám húkimranlıq qil" (divide et impera) principi dep de ataydılar, lekin mánisine ko're bul ierarxik bo'lekleniw bolıp tabıladı. Quramalı sistemanı hár biri óz gezeginde kisilew bólimlerden qurılǵan az sanlı ápiwayı to'men sistemalardan qurıw kerek. Bunda eń kisi bólimler tuwrıdan-tuwrı túsiniw hám jaratıw ushın jetkiliklishe ápiwayı bo'lgunga shekem process dawam ettiriledi (10. 1-súwret). Bunıń jaqsı tárepi sanda, bul sheshim tekǵana málim, bálki universal bolıp tabıladı. Quramalılıqtı kemeytiwden tısqarı, al bir waqtıniń ózinde zárúrli bólimlerdi tákirarlaw arqalı sistemanıń maslasıwshılıǵın, jaqsı keńeyiw múmkinshiligin hám bekkemligin asıradı.
10. 1-súwret. Modullı arxitektura.
Soǵan ko're, programma arxitekturasın qurıw, onıń strukturasın jaratıw haqqında gáp ketkende, bul tiykarınan programmanı to'men sistemalarǵa (funktsional modullar, xızmetler, qatlamlar, kisi programmalar ) bo'lekleniwi hám alardıń bir-biri menen hám sırtqı dúnya menen óz-ara tásirin sho'lkemlestiriwdi ańlatadı. Bunnan tısqarı, to'men sistemalar qanshellilik ǵárezsiz bolsa, alardıń hár birin málim bir waqtıniń ózinde bo'lek rawajlandırıwǵa itibar qaratıw hám usınıń menen birge barlıq basqa bólimler haqqında qayǵırmaslik sonshalıq qawipsizlew baladı. Bunday halda, " spagetti kodi" den programma anıq belgilengen hám ápiwayı qaǵıydalarǵa muwapıq bir-biri menen óz-ara tásir etiwshi modullar/kichik programmalar kompleksinen ibarat bolǵan konstruktsiyaga sheńberdı, bul tiykarınan onıń quramalılıǵın basqarıwǵa múmkinshilik beredi, sonıń menen birge onı ámelge asıradı. Ádetde jaqsı arxitektura kontseptsiyası menen baylanıslı bolǵan barlıq jeńilliklerdi alıw múmkin:
- Masshtablilik (Scalability) tizimni kengaytirish va yangi modullarni qosıw arqalı onıń jumıs iskerligin asırıw múmkinshiligi.
- Remontlaw múmkinshiligi (Maintainability) bir moduldı o'zgertiw basqa modullardı o'zgertiwdi talap etpeydi.
- Modullardı almastırıw múmkinshiligi (Swappability) moduldı basqası menen almastırıw ańsat.
- Sınaq múmkinshiligi (Unit Testing) modul barlıq basqalardan úzilisi hám sınaqtan o'tkeriliwi / remontlanıwı múmkin.
- Qayta paydalanıw múmkinshiligi (Reusability) modul basqa programmalarda hám basqa ortalıqlarda qayta isletiliwi múmkin.
- Texnikalıq xizmet ko'rsetiw (Maintenance) modullarǵa bolıńen programmanı túsiniw hám saqlaw ańsatlaw.
Búydew múmkin, quramalı máseleni ápiwayı bólimlerge ajıratıw barlıq proektlestiriw texnikasınıń maqseti esaplanadı. hám " arxitektura" termini, ko'binese, ápiwayıǵana bunday bolıniw nátiyjesin, sonıń menen birge, " qabıl etilgennen keyin o'zgertiw qıyın bolǵan birpara konstruktiv qararlarni" ańlatadı (Martin Fowler " Kárxana programmalıq támiynat qosımshaları arxitekturasi"). Sal sebepli al yamasa bul forma daǵı ko'plegen tariypler to'mendegilerge tuwrı keledi:
- " Arxitektura sistemanıń tiykarǵı strukturalıq bólimlerin hám alardıń óz-ara tásirin anıqlaydı. Sonıń menen birge, al fundamental dep aytinadigan hám keleshekte o'zgertirilbeytuǵın qararlardı tańlaw bolıp tabıladı. "
- “Arxitektura - bul sistemanı sho'lkemlestiriw, onıń strukturalıq bólimleri, alardıń bir- biri hám átirap -ortalıq penen baylanısı. Sistema - bul arnawlı bir funktsiyanı orınlaw ushın birlestirilgen komponentler kompleksi bolıp tabıladı. "
Jaqsı arxitektura, birinshi náwbette, modullı bloklı arxitektura bolıp tabıladı. Jaqsı arxitekturanı alıw ushın siz sistemanı qanday etip tuwrı dekompozitsiya qılıwdı (bo'leklewdi) biliwińiz kerek. Sanday etip, túsiniw kerek - qanday dekompozitsiya qılıw " tuwrı" dep esaplanadı jáne onı qanday ámelge asırıw jaqsılaw?
Do'stlaringiz bilan baham: |
