N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

IX.
3. Tovar neftining sifati va va miqdorini o‘lchash usullari
 
Tovar neftining hisobi. 
Issiqlik 
–
 
kimyoviy qurilmalardan o‘tgan neft tovar parklariga yo‘naltiriladi
. U 
yerda uning hajmi qayta o‘lchanib tovar transport tashkilotlariga uzatiladi.
 
Tovar neftini hisobga olishning 3 ta usuli qo‘llaniladi: hajm, massa va hajm –
 
massa. 

---

142 
 
Tovar neftining ko‘p qismi hajm usuli bilan o‘lchanadi. Bunda har bir bo‘lagi 
1sm ga teng 
qilib kalibrlangan saqlagich sig‘imlardan foydalaniladi.
 
Har  bir  saqlagich  uchun  kalibr  jadvali  tuziladi  va  uning  asosida  tovar  nefti 
hisobga olinadi. 
Neftni hajm usuli bilan hisobga olishda quyidagi jarayonlar bajariladi: 
neft va tovar osti suvining bala
ndligi o‘lchanadi;
 
k
alibr jadvalidan berilgan balandliklar bo‘yicha neft hajmi hisoblanadi;
 
h
arorat o‘zgarishiga tuzatmalar kiritiladi.
 
Qabul  qilish  va  tarqatish  jarayonida  neftni  hisobga  olishning  quyidagi  tartibi 
keng tarqalgan: 
-
 
saqlagichdan olingan namu
naning harorati o‘lchanadi;
 
-
 
neftning o‘rtacha zichligi aniqlanadi va 
+20
o
C
 haroratga keltiriladi; 
-
 
olingan  namuna  tarkibidagi  suvning  miqdori  Dina
–
Stark  apparati 
yordamida aniqlanadi. 
Mana  shu  o‘lchovlar  amalga  oshirilgandan  so‘ng  suvlangan  neftning 
o‘lchangan  hajmi  uning  o‘rtacha  zichligiga  ko‘paytiriladi  va  brutto  massasi  kelib 
chiqadi. 
Bu massadan suv massasi olib tashlansa, netto massasi kelib chiqadi.