Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Mustaqil ish Mavzu: Hajmiy koeffitsiyent(neft)

---

Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti
Mustaqil ish
Mavzu: Hajmiy koeffitsiyent(neft)
Tekshirdi: Suyunov Ramziddin
Bajardi: Muxitjanov Baynur 
Guruh: 124-20
Fakultet: Neft va gaz ishi

---

1. Neftning hajminig o'zgarishi. 
2. Neftning hajmiy koefficiyenti.
3. Hajmiy koefficiyentga qarama-qarshi koefficient.
4. Neftning siqiluvchanligi. 
5. Kamayish koefficiyenti.
Reja

---

Neftning hajmining o’zgarishi
Qatlam sharoitidagi neft hajmi yer yuzidagi neft hajmidan katta bo'ladi. Buning asosiy 
sababi, qatlam sharoitidagi neft tarkibida ko'p miqdorda erigan gaz ham bo'ladi . 
Qatlamdagi neftidagi erigan gaz miqdori uning hususiyatlarini tubdan o'zgartirib 
yuboradi: hajmi kengayadi (ba'zan 60-70% gacha), zichligi kamayadi, qovushqoqligi 
ancha pasayadi, sirt tarangligi ham o'zgaradi.

---

Hajmiy koeficenti deb, qatlam holatidagi neft hajminig yer yuzuda oddiy sharoitdagi neft 
hajmiga bo'lgan nisabtiga aytiladi.
Ya'ni: b=Vqat/Vy.u
Bu yerda: Vqat-qatlam holatidagi neft hajmi.
Vy.u-yer yuzidagi oddiy sharoitdagi neft hajmi.
Odatda gaz do'ppisi bo'lmagan neft ko'nlarida neftning hajm koeficenti 1,08-1,1 bo'lsa, 
gaz do'ppili ko'nlarda yoki o'z tarkibida ko'p miqdorda erigan gazi bo'lgan konlarda bu 
ko'rsatkich 1,4-1,7 ga ham teng bo'lishi mumkin.
Neftning hajmiy koeficenti

---

Qatlam neftining hajmiy koefficenti standart sharoitda olingan separaciyalangan neft 
(qatlam sharoitda) 1m³ da qancha hajmni eglallashini ko'rsatadi. Qatlam neftining 
hajmiy koefficentiga qarama-qarshi bo'lgan kattalik θ: 
θ=1/b=Vy.u/Vqat
Bu koefficent qatlam neftini separaciyalangan neft hajmiga keltirish uchun hizmat 
qiladi. Neftning yuqoriga olib chiqishda va tarkibidagi gazning chiqib ketishi hisoboga 
uning hajmi kamayadi ( usadka nefti)
Hajmiy koefficiyentga qarama-qarshi koefficeiyent

---

Boism ortishi natiyjasida neft siqiladi. Neft uchun βn koefficiyent laboratoriyada 
aniqlangan hajmiy koefficiyent kattaligi formulasi bo'yicha hisoblab aniqlash mumkin:
β=(b1-b2)/(b1×ΔP) 1/(kg/sm²)
yoki β=(1/V)×(ΔV/P) 
bu yerda: ΔP-bosimlar farqi, b1 va b2 - boshlang'ich va oxirgi bosim uchun hajmiy 
koefficiyent.
 
Siqilish koefficiyentinig aniq qiymatini qatlam nefti namunasining laboratoriya 
tahlili orqali aniqlash mumkin
Neftning siqiluvchanligi

---

ε=(Vqat-Vy.u)/Vqat yoki ε=(b-1)/b
Yuqorida ko'rsatilgan koefficiyentlar orasida quyidagi bog'liklik mavjud: 
θ=1/b=1-ε; ε=1-θ=(b-1)/b
 
Qatlam neftining hajmiy koefficiyentini aniqlashning eng yaxshi usuli-bu ular 
namunasini laboratoriyada aniqlashdir. Bu koefficiyent grafik usulida ham taxminiy 
aniqlanishi mumkin. 
Kamayish koefficiyenti

---

Mening xulosam shuki qatlam sharoitida neft o'z tarkibida erigan gazlardna tashkil 
topgan bo'ladi. Neft yer yuziga chiqgan paytda uning tarkibidagi erigan gazlar ajralib 
chiqib uning hajmining bir qismini kamaytiradi. Shuning munosabati bialan qatlam nefti 
hajmi yer yuzidagi neft hajmidan katta bo'ladi
Xulosa

---

Foydalanilgan adabiyotlar 
B.Sh.Akramov . O.G’.Hayitov “Neft va gaz quduqlarini ishlatish”
B.Sh.Akramov. R.K.Sidiqho’jaev “Neft va gaz ishi”