N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazakov

II.5-rasm. Ejektor qurilmasi.
1-yo'quri bosimli gaz oqimi, 2-past bosimli soplo, 3- past bosimli gaz oqimi,

4-aralashgich kamera, 5- diffuzor, 6-gazning chiqishi, 7-yuqori bosimli soplo.
Ejektor quyidagicha ishlaydi: yo'quri bosimli gaz tashqi kameraga kiradi va undagi soplodan o‘tib, aralashish kamerasiga boradi, past bosimli gaz esa xalqasimon bo‘shliqqa, undan yuqori bosimli gaz markaziy soplodan o‘tayotganida bosim tushadi va past bosimli gaz bilan qo‘shiladi. Aralashish kamerasida qo‘shilgan gazlarning tezligi diffuzor oldida tenglashadi. Diffuzorda gaz tezligi tushadi. Gazning kinetik energiyasining anchasi bosim energiyasiga aylanadi, bosim tiklanadi.
Gaz ejektori bir vaqtda turli bosimli gaz qatlamlarini alohida-alohida ishlatishda ham qo‘l keladi.
Kon gazlari GSP va KRP larda yig‘iladi.
GSP va KRP larda quyidagi jixozlar o‘rnatiladi:

1. 
   Separatorlar - qattiq yoki suyuq qismlardan tozalash uchun separatorlar soni hisob-kitoblar orqali aniqlanadi, biroq ular kamida ikkita bo‘lishi lozim, biri buzilganda ikkinchisi ishlashi kerak. Har qaysi separator suv, kondensat va turli zarrachalarni chiqarib tashlovchi qurilmalar, shuningdek ishchi bosimdan 10-15% katta bo‘lgan ehtiyot klapanlar bilan ta'minlangan bo‘lishi kerak.
   
2. 
   Nazorat o‘lchov asboblari. Bu asboblarga termometrlar, manometrlar, sarf o‘lchagichlar (rasxodomerlar) kiradi.
   
3. 
   «O‘zidan oldin» va «o‘zidan keyin» prinsiplarida ishlaydigan bosim boshqargichlari (regulyatorlari).
   
4. 
   Metanolli qurilmalar - gaz quvurlarida gidrat hosil bo‘lishini oldini olish va hosil bo‘lgan gidrat tiqinlarini bartaraf qilish uchun o‘rnatiladi.
   
5. 
   Maxsus hid beruvchi moslamalar - qurilma va quvurlarda sizilish yuz berganda darhol bilish uchun qo‘llaniladi.
   

Quyida “Muborakneftgaz” MCHJ ga qarashli Zevarda konidagi gazni yig‘ish tizimi keltirilgan.

4. 
   Zevarda konida tabiiy gazni yig‘ish tizimi
   

Zevarda gazkondensat koni Buxoro-Xiva gaz-neftli viloyatida joylashgan bo‘lib, kon 1968 yilda ochilgan.
Zevarda konida asosan chiziqli va nurli yig‘ish tizimi mavjud.
Gaz koni juda katta maydonni egallagan va quduqlar soni ko‘p bo‘lgan holatlarda yuqorida sanab o‘tilgan gazni yig‘ish tizimlari aralash holatda qo‘llanilishi mumkin.
Zevarda konidan olinadigan gaz va kondensat uyumi ХУ-г, ХУ-ru gorizontlarining rifogenli tuzilmalariga qo'shilgan va rifogenli zaxiraning ko'p qismida uning ko'rinishi kuzatiladi. Yura yotqiziqlari uyumlarning ustilarida 2 ta qubbasimon burma ajralib turadi. Shimoliy va Janubiy qubbasimon burmadan tashkil topgan. Shimoliy qubba 14-sonli quduq noxiyasida joylashgan, Janubiy qubba esa №№151, 149 sonli quduqlar noxiyasi atrofida joylashgan. Gaz kondensatli uyumining o'lchami quyidagicha:

uzunlgi kengligi balandligi gaz-suvni tutash yuzasi

10.5 km. 4.6-5.75 km. 270 m. 2610 m.

Uyumni yig'uvchanlik kollektor xossalari:

o'rtacha ochiq g'ovakligi o'tkazuvchanligi gazga to'yinganligi boshlangich qatlam bosimi qatlam harorati

- 17 % 400 ml.darsi 0.89 % 502 kgs/sm^2 108 ^0C

Gaz tarkibi jihatdan metanli gaz bo'lib,metan - 90% ni, vodorod sulfid- 0,09 % gacha, uglevodorod gaz - 4.5 % gacha tashkil qiladi.

Gaz zichligi - 0,634 - 0,658 g/sm³.
Zevarda konida jami quduqlar soni 127 tani tashkil qiladi. Shundan:

- ishlatiladigan harakatda:	- 77 ta
gaz beruvchi neft beruvchi	75ta 2 ta (№№230,305)
nazoratdagi tugatilishini kutayotgan tugatilgan quduqlar	3 ta (№№ 30, 151, 216) 3 ta (№20,209,212) 44 ta