N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazakov

XII.7-rasm. Suv transportida tashish.

Suyultirilgan gazlarni suv transportida tashish.
Suv orqali suyultirilgan gazlarni tashish dengiz va daryo transportlarida, ya‘ni rezervuarlar bilan jihozlangan tankerlarda amalga oshiriladi (XII.7-rasm). Rezervuarlarning turiga ko'ra tankerlar: bosim ostida ishlovchi rezervuarlar bilan jihozlangan tankerlarga (propan uchun 1,6 MPa gacha) va issiqlik izolyatsiyasi bilan uralgan, past bosimli rezervuarlar o'rnatilgan tankerlarga bo'linadilar. Keyingi holatda suyultirilgan gaz atmosfera bosimiga yaqin bo'lgan bosimda va past haroratda tashiladi. Masalan: propan - 45⁰С da, etilen - 103^oC da, suyultirilgan tabiiy gaz 162^oC da tashiladi bosim ostidagi yarim izotermik holatda bo'lgan gazlar, hajmi 2000 m³ gacha bo'lgan tankerlarda tashiladi. Bu holda gazlarni tik silindr, yotiq va sferik ko'rinishdagi rezervuarlarga solib tashiladi. Tik o'rnatilgan silindr ko'rinishidagi rezervuarlarda tashiladigan suyultirilgan gazlarning bosimi 1,6 MPa gacha bo'ladi. Gorizontal va sferik ko'rinishidagi rezervuarlarda yarim izotermik holatda tashiladi. Mahsulotlarni ortish va tushirish uchun tankerlar markazga qochma nasoslar, kompressorlar va boshqa jihozlar bilan ta‘minlangan bo'lib, ular sovutish sistemasi bilan bog'langan bo'ladilar. Izotermik tankerlarning hajmi 10 • 10³ m³ gacha bo'ladi. Daryo orqali suyultirilgan gazlar, o'zi yuradigan hamda ortib yuriladigan barjalarda tashiladi. Ularning yuk ko'taruvchanlik qobiliyatlari, tagishlicha, 60, 100, 200 va 300 t bo'ladi. Tashishda hajmi 27 litrli idishlarda yoki quyib olinadigan rezervuarlardan (RS - 1600, ya‘ni hajmi 1600 l) foydalaniladi.

12. 
    5. Neft quvurlari orqali tashish
    

Neft quvurlari orqali neftni uzatish eng keng tarqalgan usul bo‘lib, boshqa hamma usullardan eng arzonligi, uzluksizligi bilan ajralib turadi (XII.8-rasm).
Bu usul bilan katta hajmdagi neft va neft mahsulotlarini (benzin, kerosin, dizel yoqilqisi va h.k.) yil davomida hesh qanday qiyinchiliklarsiz uyushtirish mumkin. Bu usul bilan neft tashilganda asosiy xarajatlar neftni haydovchi nasos stansiyalari faoliyatiga va neft quvurini texnik holatini tekshirib turishga sarf bo‘ladi.