N. Shodiev, B. Muranov, Sh. Axmedova. Pedagogik jarayonda testlardan foydalanish uslubiyati. O’quv-uslubiy qo‘llanma

II  daraja  o‘zlashtirish-esda  saqlab  qolish  (xotirada 

tiklash)  darajasi.  Ushbu  bosqich  o„zlashtirish  darajasiga 

ko„tarilgan  talabalar  auditoriyalarda  o„rganilgan  axborot, 

operatsiya,  faoliyatlarni  takrorlashlari,  tipik  masalalarni  mustaqil 

echishlari  mumkin.  Ya‟ni,  ular  nusxa  olish  bilimlarga  ega 

bo„ladilar.  

Ta‟lim  jarayonida  axborot,  operatsiya,  xarakatlar  qay 

ko„rinishda  va  qanday  ketma-ketlikda  bayon  qilingan  bo„lsa, 

ularni  shunday  takrorlab  aytib  berishga-so„zma-so„z  eslab  aytib 

berish  deb  aytiladi.  O„quv  axborotlarni  so„zma-so„z  takrorlab 

aytib  berish  bu  ularni  chuqur  tushunmaslik  va  ongli  ravishda 

anglamaslik mevasidir. O„quv axborotni so„zma-so„z aytib berish 

turli  fanlar  asosiy  qonunlarining    ta‟rifi,  qabul  qilingan  umumiy 

belgi, belgilangan termin va h.k.lar uchun xarakterlidir.  

Fan  asoslari  bo„yicha  bilimlarni  so„zma-so„z  eslab  aytib 

berish talabalarning o„zlashtirishini nazorat qilishda tez-tez uchrab 

turadi.  Jumladan,  teoremalarni  isbatlab  berishda;  tenglamalarni 

chiqarishda;  sinfda  qarab  chiqilgan  masalalarga  o„xshash,  lekin 

son  kattaliklari  o„zgartirilgan  masalalarni  echishda;  amaliy 

mashg„ulotlarda  o„zlashtirilgan operatsiyalarni bajarishda va h.k. 

hollarda talabalardan so„zma-so„z eslab aytib berishni talab qilish 

maqsadga muvofiqdir.  

Ikkinchi darajada nusxa-bilimlarni va faoliyatni o„zlashtirish 

birinchi  daraja  tanish-bilimlarga  nisbatan  talabalardan  o„quv 

axborotlari  bilan  ishlashda    tamomila  boshqa,  yuqori  sifatiy 

yondashishni,  ya‟ni  axborotlarni  nafaqat  chuqur  tushunishni  va 

xotirada    saqlashni,  balki  uni  eslash  (puxta  takrorlash)ni, 

masalalarni  echishni,  mashq  qilishni  talab  qiladi.  Talaba  bunday 

faoliyatda o„quv axborotiga ta‟rif berishda o„zi tuzgan variatlarni 

taklif  qila  oladi.  U  o„rgangan  o„quv  elementlarini  tushuntirish 

uchun  o„qituvchi  darsda  aytmagan,  o„quv  darsligida  bayon 

qilmagan  misollarni    ham  keltirishi  mumkin.  Bunday  rivojlanish 

---

17 

 

darajasiga  faqatgina  o„quv  axboroti  mazmunining  mohiyatini 

ongli  ravishda  tushunib  olish  yo„li  bilan  erishish  mumkin. 

Talabalar  o„quv  faoliyatini  tashkil  etishda  ongli  va  chuqur 

tushunilgan  o„quv  axborotni  oson  esda  qolishini  va  u  xotirada 

uzoq saqlanishina pedagog esdan chiqarmasligi kerak.