N. Rahmatullayeva A. Kamalov ijtimoiy menejment

8.2. Kibernetik modellashtirish

Kibernetik modellashtirish boshqaruvni maqbullashtirish keng imkoniyatlarini ochib beradi. Yirik olimlar hisobicha, kibernetik yondashuvning xarakterli jihati bo‗lib, murakkab obyektlar asosiy parametlarini o‗rganish maqsadida ularni soddalashtirish va shu asosda ularning chuqur mohiyatini ochish hisoblanadi.

Modellarni mukammallashtirish jarayonini ularni muntazam to‗ldirish yoki ishlab chiqilishi jarayoni sifatida ko‗rib chiqish foydali. Odatda, eng oddiy modellardan boshlashadi.
Hozirgi vaqtda fan va amaliyot xarakteri va mo‗ljallanishi bo‗yicha turli modellashtirish uslublari va shakllariga ega. Bu holda bizni faqat bevosita boshqaruvga xizmat qiluvchi modellar qiziqtiradi. Murakkab tizimlarni boshqarish uchun yangi modellarni ishlab chiqish zarur.
Bu sohaga matematikani kiritish katta ahamiyatga egaligiga hech shubha yo‗q. Matematik modellashtirish modellar aniqligini oshirishda texnik vositalar va zamonaviy uslublardan foydalanishga imkon beradi. Bu bilan bir qatorda, ijtimoiy hodisalarning sifat tomonlarini ham modellashtirish kerak. Ularning xususiyatlarini falsafa, sotsiologiya va umumiy fanlar majmuasi ochib beradi.

154

Modellashtirish uslubi an‘anaviy uslublar va vositalar bilan o‗rganish mumkin bo‗lmagan murakkab obyektlarda qo‗llaniladi. Model faqatgina yangi bilim manbayi sifatida o‗zining yaratilishini oqlaydi.
Istiqbolli model bir martalik emas, ko‗p martalik harakatga ega bo‗ladi. Har qanday holatda boshqaruv subyekti istiqbolli model chegaralarida harakat qilishi mumkin. Bu unga istalgan natijalarni ta‘minlaydi. Masalan, iqtisodiy va ijtimoiy mexanizm bo‗yicha me‘yoriy hujjatlar bunday istiqbolli model sifatida xizmat qilishi mumkin.
Hozirgi vaqtda ijtimoiy tizimlarni boshqarishda bashorat qilish muhim o‗rin egallaydi. Har qanday, hattoki eng elementar qaror ham ma‘lum bir oldindan ko‗rishni nazarda tutadi. Chunki bu qarorda kelajakdagi harakat loyihalashtiriladi. Global va strategik xarakterdagi qarorlarni tanlash jamiyatning mazkur sohadagi asosiy rivojlanish yo‗nalishlarini to‗g‗ri ko‗ra bilish va ularning qonuniyatlariga mos harakat qilishini talab qiladi.