N. Rahmatullayeva A. Kamalov ijtimoiy menejment

8.1. Boshqaruvning ilmiy uslublari.
8.2. Kibernetik modellashtirish.
8.3. Ijtimoiy tizimlarni bashorat qilish.
8.4. Axborotlashtirilgan boshqaruv tizimlari.

8.1. Boshqaruvning ilmiy uslublari

Boshqaruvchi tizimning o‗z-o‗zini rivojlantirish maqsadida boshqaruvning murakkab texnikasidan foydalanish: a) uslublar yig‗indisi yordamida (iqtisodiy, ma‘muriy-tashkiliy, ijtimoiy, siyosiy, ma‘naviy-madaniy); b) ularni ilmiy mazmun bilan, birinchi navbatda, ijtimoiy loyihalashtirish bilan to‗ldirish mumkin.

Ilmiy uslublarning kuchi shundan iboratki, ular tahlil hajmi to‗g‗risida ishonchli ma‘lumot olishga imkon beradi, bilimlarni ishonchli tekshirishni ta‘minlaydi, obyektning kelajakdagi holatini bashorat qilishga imkon beradi, ta‘sir qilish vositalarini ko‗rsatadi. Ular ijtimoiy sohada qarorlar qabul qilish jarayonini maqbullashtirishi mumkin.
Modellashtirish, bashorat qilish, ekspert baholash kabi ilmiy uslublar ko‗p asrlik tarixga ega. Lekin, har holda, boshqaruvning zamonaviy instrumentariyasini ilmiy-texnik inqilob, uning davrlik natijalari bilan bog‗lashga yetarlicha asos bor.
Uning kuchi faqatgina asrlar davomida ishlatilayotgan an‘anaviy uslublar va vositalar samaradorligini oshirish va yangilashida emas, balki ilmiy-texnik inqilob boshqaruv uslublari va vositalari inqilobining asosi sifatida ko‗rib chiqiladi. Boshqaruv qarorlarini qabul qilishda

153

ijtimoiy jarayonlarni modellashtirish tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Ba‘zida modelni turli aniq hodisalar va jarayonlarga mexanik qo‗yiladigan shablon yoki prototip sifatida tushiniladi. Bunday tushunish noto‗g‗ri. Amaliy muammolarni hal qilishda yaxshi natijalarga erishish uchun doimo «buyurtma bo‗yicha ishlash» zarur, ya‘ni, model ma‘lum jarayonning o‗ziga xos belgilarini aks ettirishi kerak. Turli modellar umumiy belgilarga ega bo‗lishi mumkin. Modellashtirish va boshqaruv ana shu belgilar bilan aniqlanadi.