1 ■ ( ? ) ,
- C ,.
=
- c . ,
Pe, dz
21
Pe2 d z '
C. =Ct ,
_ L . )
—
c
= —
( —
)
- c
Pe,.{ dz }*‘
Zi
P eKdZ «
1-/
c = c
• ’
Zk
1
C ' ) ,
- c .
= - L (£ , .
. c
*■"
-/,T ............
Pe„ dz z„-
1
r»-
/V'„ | r/z
c. , =c. ,
( —
) z
- , =
0
.
(2.256)
2,i-l
Apparatning
bosh!ang‘ich
kesimiga
trassyorni
impulsli
kiritganda (z =
0
) ixtiyoriy k - zonada javob egri chizig‘ining
birinchi boshlang‘ich momenti uchun tenglama quyidagi ko‘rinishga
ega boMadi:
M\ =AKe'-k‘ + —'— + z,
z K_ \Z z < z k,
(2.257)
/ eK
agar k=
1
,
2
,...,//-! bo‘lsa, unda
A
k
= ( r ... — r - +
P e k
agar k=n bo‘lsa, unda
A = -
pe„
(3.258)
(2.259)
0
‘xshash tarzda ikkinchi boshlang‘ich moment uchun quyidagi
tenglama olinadi:
119
www.ziyouz.com kutubxonasi
( 2 . 2 6 0 )
. .
4 Z
4
j
, — .
_ v /*r
M 2
= Z ° . + T— H" ^ T + Z - ( 2AK, - B K)e ‘
/*«4
r e K
* ek
agar k
- 1
bo‘lsa, unda
* * - 1
2
2
s
;
2
^
Pet
a,
= - -
1
.
agar k = 2, 3,...,p bo‘lsa, unda
2
zt
o, = —
*-i
2zt
Pe
2 A
Pet
Pe
(2.261)
agar £ =
1
,
2
1
bo'lsa, unda
~
kZk
,
4;
+ K + ' /><
agar k = p bo‘lsa, unda
- ( 2
Ai+izk - B k^
Pe^
) +
z k
4
4z.
4
_Pe .
e k
P e k
P e M
P e u>
(2.262)
Pe„
Pei
(2.263)
(2.257) - (2.263) tenglamalar apparatning ayrim uchastkalarida
qayd qilingan javobning tajribaviy egri chizig‘i bo‘yicha bo‘ylama
aralashtirish jadalligini
aniqlash
imkonini
beradi.
Masalan,
zu,z 2,...,zn kesimlarda javob egri chiziqlarini qayd qilib, oxirgi
uchastkadan boshlab
ketma-ket
har
bir
uchastka
uchun
A<
t
2
=cr\^ -cr\
dispersiyaning orttirmasi kattaligi bo‘yicha, PeK
ning barcha qiymatlarini hisoblash mumkin. Model parametrlari
bo‘yicha Acr
2
bog‘liqlikiii hisoblash uchun zaruriy ifoda (2.257) -
(2.263) tenglamalardan kelib chiqadi. Acr
2
ning umumiy ifodasi
apparatning ixtiyoriy /c-uchastkasi uchun quyidagi ko‘rinishga ega:
a
„ 2 _ „ 2
_ 2
^ 2(
zk
- z K_K) +
+
- B k )*
(2.264)
).
•e**-’*-' _ (
4
a kzk
+ ^ - - B K)ePe‘!* + A \(e2re^ - ' - r 2r' ^
Pe
k
(2.264)
tenglamaga tadqiq qilinayotgan uchastkaning Pe
qiymatidan tashqari keyingi uchastkalar uchun Pe qiymatlari kiradi,
shuning uchun ketma-ket hisoblash bilan PeK ning barcha
120
www.ziyouz.com kutubxonasi
qiymat larini topish mumkin. (2.264) tenglamani yechish natijasida
apparatning ayrim uchastkalar uchun Pe ning o'rtacha qiymatlari
topiladi. Oxirgi uchastka uchun (oqimning yo‘nalishi bo‘yicha)
(2.264) tenglama quyidagi ko‘rinishga keltiriladi:
A
ct
2
= A c rj-A o -2^
2
(l-g ,_ i)
5 ,
Pe,
p <
+
4 0 - ^ , ) , 4
Pen
Pel
+
e-re.n-z,.,)
Pet
(2.265)
(2.265)
tenglamaning oxirgi ikki a’zosi ko‘pincha juda kichik
boiadi. Unda quyidagi qabul qilinadi:
Pe =
1 —
z
/7-1
A<7
2
. Acr
2
A a
2
•
(2.266)
Bo‘ylama aralashtirish jadalligi turlicha boigan ikki uchast-
kadan iborat apparatlar uchun (2.257) - (2.263) tenglamalar asosida
quyidagini olish mumkin:
2
2 ( 1
- z , )
2
2
1
c r f = - ±
------ ^ -------
r-
+ -----
z .+
------
Pe2
Pe\ Pex v
Pe2 y
„ 2e~Pe'A
Pe,
2
P e f
J__ 1_
\ Pel
Pe2 j
1
1
e
- +
-Pe
iZi A
v Pe2 Pex
Pei /
2e
-Pe2(l-z
,)
(2.267)
Pe,
Pe ning katta qiymatlarida (2.267) tenglamaning oxirgi ikki
a’zosi eiiborga olinmaydigan darajada kichik. Bu holda quyidagini
liisoblash mumkin:
bu yerda
Pe,=-
1
Pe,
C,
- +
Zi +
Pe,
C,
2
C, = o
-,2
+
1 1
Pe\
2(1- z x)
Pe2 *
(2.268)
(2.269)
121
www.ziyouz.com kutubxonasi
Pe2 bilgan holda, birinchi zonadan chiqishda qayd qilingan
javob funksiyasining dispersiyasi bo‘yicha (2.268) tenglama
yordamida Pei ni topish mumkin.
Misol. Vibratsion ekstraktorda (diametri 300 mm, balandligi
6
m, tebranish amplitudasi 4,5 mm, chastotasi 61 min'1) yaxlit
fazalarning
bo‘y!ama
aralashtirilishini
tadqiqoti
natijasida
Z, = 0,224 kesim va chiqishdagi Z
2
= 1 kesimlardagi C-egri chiziq
dispersiyalarining quyidagi qiymatlari olinadi (2.4-jadval).
C-egri chiziq dispersiyalarining qiym atlari
2.4-jadval
Tajriba
raqami
h
m
3
/s
<7*
<
Rei
Re
2
1
3
0,0083
0,0191
52
141
2
4
0,0135
0 , 0 2 0 1
63
134
3
5
0,0109
0,0187
38
194
(2.267), (2.268) tenglamalar bo‘yicha izlanayotgan kattaliklar
hisoblab chiqiladi. Ko‘rinib turibdiki, bo‘ylama araiashtirish
jadalligi kolonnaning qolgan qismiga nisbatan kichik boshlang‘ich
uchastkasida 2-5 marta yuqoriroq, bu oqimning apparatga kirish
shartlarining ta’sirida yuzaga keladi.
2.5. Yacheykali model
Modelning
asosiy
tenglam alarini
keltirib
chiqarish.
Aralashtirgichlar bilan reaktorlar kaskadi uchun ilk taklif qilingan
model eng oddiylaridan biridir (
2
.
2 0
-rasm).
V
1
2
3
N-1
N
C k i r
2.20-rasm. Yacheykali model sxemasi:
v - apparat orqali moddaning sarfi; C*,>— kirishdagi konsentratsiya.
1 2 2
www.ziyouz.com kutubxonasi
Quyidagi qo'yiralami qabul qilamiz: 1) har bir yacheykada ideal
aralashtirish
bajarilmoqda;
2
)
yacheykalar
orasida
qayta
aralashtirish mavjud emas. Bo'ylama aralashtirishni miqdoriy
lavsiflovchi yacheykali model parametri bo'lib J F t o i a aralashtirish
yacheykalarning soni xizmat qiladi.
N
oshishi bilan oqimning
strukturasi to ia siqib chiqarish modeliga yaqinlashadi,
N
kamayishi
bilan - ideal aralashtirish modeliga yaqinlashadi.
Har bir yacheyka uchun moddani saqlashni tenglamalarini
yozamiz (soddalashtirish uchun yacheykalar bir xil hajm VYA ga ega
deb faraz qilamiz):
(2.270)
tenglamalarning chap va o‘ng qismlarini v ga bo'lib,
quyidagini olamiz:
(2.271)
tenglamalar tizimi uchun mos boshlang'ich shartlar
quyidagi ko‘rinishga ega:
uCl -V C
2
= Vya
dC{
dt
’
dc2
dt '
(2.270)
v C ^ -u C ^ =V„
dt
(2.271)
dt
123
www.ziyouz.com kutubxonasi
/ — 0 d a
C {
— C IA,
C 2 — C 2h, . . . , C N — C Nh
( 2 . 2 7 2 )
(2.271)
tenglamalar tizimi (2.272) boshlang‘ich shartlar bilan
birga oqimlar strukturasining yacheykali modelini tashkil qiladi.
Model xossalarini tahlil qilish uchun yacheykali modelning standart
g‘alayonlarga bo‘lgan javoblarini ko‘rib chiqamiz.
Konsentratsiya sakrash k o ‘rinishida nolgacha kamayadigan
pog‘onali g ‘alayonga modelning javobi (yuvib ketish usuli).
modelning javobini, (2.271) tenglamalar tizimini ketma-ket yechib,
birinchi yacheykadan boshlab qidiramiz.
Birinchi yacheyka.
Yuvib ketish usulida indikatorning konsentratsiyasi kirishda
nolga teng. Demak, Ckir=0 va boshlang‘ich tenglama quyidagi
ko‘rinishga keltiriladi:
o‘zgaruvchilami boiib, quyidagilarga ega boiam iz:
dCx _ dt
c T _ ~ 7 '
(2.274) tenglamani integrallash quyidagini beradi:
C, =Ke~,n .
K nom aium konstantani boshlangich shartdan topamiz:
(2.273)
(3.274)
(2.275)
/ = 0 da C, = C
l6
= Ch
(2.276)
Bu yerdan
K = S b.
(2.277)
(2.275) ni (2.277) ga qo‘yib, birinchi yacheykadan chiqishdagi
javobning quyidagi ko‘rinishini olamiz:
Q = Che~'ir.
(2.278)
Ikkinchi yacheyka.
Birinchini
yacheykaning chiqishi
ikkinchi
yacheykaning
kirishini hosil qiladi. U vaqtda moddani saqlanish tenglamasi
quyidagi ko‘rinishni oladi:
c,-c
2
-dC2
dt
(2.279)
1 2 4
dt
www.ziyouz.com kutubxonasi
y o k i
CbeH n- C 2 = i ^ - .
(2.280)
dt
(2.280) tenglama - birinchi darajali bir jinsli boMmagan
differensial tenglamadir. Uni noma'lum ko‘paytuvchilar usuli bilan
yechamiz. Bunga mos keluvchi bir jinsli tenglama quyidagi
ko‘rinishga ega:
t ^
+ C2
= 0
dt
2
(2.281)
Uning yechimi quyidagiga tengdir:
C2 = A(t)e~'n ,
(2.282)
bu yerdazl(/) - noma’lum ko'paytuvchi.
(2.282) bir jinsli tenglamaning yechimini (2.280) ga qo‘yamiz:
(Kl = Ay n + A{J_ )e- " ^
dt
t
(2.283)
p ,
i i i
A{t)
, n
A, t ' ---- :—e
+ A(t)e~'" =CNe~' '. (2.284)
o‘xshash a'zolarini keltirib, quyidagiga ega bo‘lamiz:
dA = Ct
dt
t
(2.285)
(2.285) differensial tenglamani noma'lum koeffitsiyenga nisba-
tan yechamiz:
A(t) - ^j-t + K.
(2.286)
Endi (2.282) ga topilgan A(t) ifodani qo‘yib, quyidagini olamiz:
C2 = C± + K
t
1
(2.287)
K noma'lum konstantani boshlang‘ich shartdan topish mumkin:
125
www.ziyouz.com kutubxonasi
Bu yerdan
/ = 0 d a
—7/,.
7> Do'stlaringiz bilan baham: |