N. R. Yusupbekov, D. P. Muxitdinov texnologik jarayonlarni modellashtirish va

 

nochiziqlilik  darajasida  qatnashuvchi  o‘lcham 

qanaqadir  nochiziqli  -  parametrlashgan 

f ( x , 8 )

 

modellar  uchun 

sezilarli  xatolarsiz 

f ( x , 8 )

 

ning  o‘rniga  chiziqlantirilgan  model- 

lardan  foydalanib  ishonchli  sohani  qurish  mumkinligini  o‘rnatishni 

taqozo  etadi.  Biroq  nochiziqlilik  o‘lcham  kattaliklarida  ishonchli 

sohani qurishning ushbu usuli foydasiz bo‘lib qoladi.

Nochiziqli 

modellar 

parametrlarining 

intervalli 

baholari 

hisoblash  ishlariga  nisbatan  kam  xarajatlar  bilan  izlanayotgan 

parametrga  yaqinlashishning  ketma  -  ket baholari usuli  (Jek -  Nayf 

usuli)  bilan  olishga  yo‘l  qo‘yadi.  Bu  usul  o‘lchash  xatoliklarining 

normalligi  yoki  ulaming  bir  xilligi  (o‘xshashligi)  haqida  hech

2 1 5

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qanday  farazlarni  talab  qilmaydigan  usul  hisoblanib,  asimptotik 

normal taqsimlangan  9  baholarni aniqlash  imkonini beradi.

Izlanayotgan  param etrning  bahosiga  ketm a-ket  yaqinla- 

shish  usuli.  n = gh,  bo‘lsin,  bu yerda  n , g , h -   algebraik ko‘rinishda 

keltirilgan  f ( x , 9 )   yagona  javobli  modelning  butun  sonlari.  n- 

o ‘lchamli  o‘lchashIar  vektori  y   ni  har biri h o ‘lchamli  nimvektorlar 

y,, (/ = l,...,g),  ga  ajratamiz.  Shundan  so‘ng  9  —  izlanayotgan 

parametrlarning  o‘lchashIarning  y   vektori  bo‘yicha  eng  kichik 

kvadratlar  usuli  bilan  olingan  bahosi,  9 

esa  -   9 

ning 

o ‘lchashlarning  y  vektori  bo‘yicha eng kichik kvadratlar usuli  bilan 

olingan  bahosi  bo‘lib,  y  nimvektorlardan  olingan  bo'lsin,  unda  g 

soxtabaho  9  quyidagi  ko‘rinishda hisoblanadi: