N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

14.2-jailval
F unksional strukturaning ijobiy va salbiy tom onlari.
Salbiy tomonlari
Ijobiy tomonlari
Bunda boshqaruv faoliyati chuqur ixti- 
soslashadi. Bu esa boshqaruv Sam ara- 
dorligining, kasb m ahorati daraja- 
sining o ’sishini tam inlaydi. M asa-lan, 
m arketing m utaxassisi o ’z sohasi-ni 
boshqa yuqori organ rahbarlaridan 
k o ’ra yaxshiroq biladi va bu ishni 
yuqori saviyada bajaradi.
Funksional sohada m uvofiqlashti-rish 
ishini 
yaxshilashga 
erishiladi. 
X izm atchilar bunda yaxshi va tez 
k o ’nikm a hosil qiladilar.
M oddiy 
xarajatlar 
kam ayadi 
va 
boshqarishdagi takrorlanishlarga chek 
qo ’yadi va h.k.z.
Funksional organlar o ’ziga to pshinl- 
gan funksiyalarni sifatli bajarish-dan 
m afaatdor b o ’lib, «begona» funksiyalar 
uchun 
ham , 
butun 
korxonaning 
um um iy faoliyati uchun ham
javob 
berm aydi. B unda har bir rahbar o ’z 
funksiyalari b o ’yicha farm oyish berish 
hu-quqiga ega b o ’ladi. B inobarin, bu: 
Y akkaboshchilik tam oyillarining buzi- 
lishiga;
Ijrochilar m asuliyatining susayishiga 
olib keladi, chunki ijrochi bir boshliqqa 
em as, bir necha boshliqqa b o ’ysunadi, 
k o ’pincha 
ulardan 
bir-biriga 
zid 
k o ’rsatm alar oladi.
Funksional strukturadagi qayd qilingan kam chiliklar, yani:
• Funksional b o ’lim lar ishlashlarini m uvofiqlashtirish darajasining yuqori 
em asligi;
• R ahbarlar vazifalari va huquqlarining etarli darajada m uvofiqlashm aganligi;
200

---

• Ishning pirovard natijalari uchun aniq va m asul xodim lam ing y o ’qligi;
• Funksional b o ’linm alar o ’rtasida ish yuzasidan nizolam ing m avjudligi;
• B oshqaruv apparatida ishga to ’ralarcha m unosabatda b o ’lish hollarining 
m avjudligi kabilam i b a rta ra f etish uchun chiziqli-funksional (aralash) 
turdagi boshqaruv strukturasi tuziladi.
C hiziqli-funksional boshqaruv strukturasida asosiy b o shqam v chiziqli 
boshqaruv b o ’lib hisoblanadi. Barcha boshqaruv bosqichlari va m ustaqil 
uchastkalar o ’z rahbariga ega b o ’ladi. R ahbar ishlab chiqarish x o ’ja lik faoliyatini 
yakkaboshchilik asosida boshqarish huquqiga ega b o ’ladi va faoliyat natijalari 
uchun to ’la jav o b g ar hisoblanadi. B oshqaruvning chiziqli struktura sharoitida 
ishlaydigan rahbarlarga m alakali yordam k o ’rsatish uchun funksional va idoraviy 
tashkilotlar tashkil etiladi va bu tashkilotlam ing vazifasi b o shqam v qarorlarini 
tayyorlash va rahbarlarga m alakali yordam berishdan iborat.
C hiziqli-funksional p rin sip asosida qurilgan struktura. B u turdagi struktura 
keng tarqalgan b o ’lib, ishlab chiqarish jarayoniga nisbatan rahbarlikning 
birdam ligi 
(chiziqli 
aloqa) 
va 
chiziqli 
b o ’lim larga 
nisbatan 
funksional 
b o ’lim lam ing ularning om ilkorliklari bilan ixtisoslashuvi bilan xarakterlanadi. Bu 
erda yakkaboshchilik prinsipi am al qiladi va bir paytning o ’zida boshqam v 
vazifalari funksional taqsim lanadi, bu esa vazifaning sam arali va sifatli 
bajarilishiga k o ’m aklashadi.
C hiziqli-funksional struktura katta b o ’lm agan 
va o ’rta tashkilotlarda 
q o ’llaniladi. A gar tashkilot b arq aro r ishlab chiqarish xarakteriga ega b o ’Isa, katta 
b o ’lsada m azkur struktura q o ’llaniladi.
C hiziqli-funksional strukturaning kam chiliklari:
• Funksional xizm at m iqdorining tez o ’sishi va boshqaruvning qiyinlashuvi.
• G orizontal aloqalam ing yom on nazorat qilinishining o ’sishi.
• M aqsadlam ing o ’z m ohiyatini y o ’qotishi.
• Funksional xizm atlarga boshqarish funksiyasini berish natijasida, bir-biriga 
qaram a-qarshi farm oyishlam ing vujudga kelishi va yakka hokim lik 
tam oyilining buzilishi.
• K elishuvlar va y ig ’ilishlar m iqdorining o ’sishi.
• Y angiliklarga m oslashishning qiyinlashuvi.
• Y uqori darajadagi rahbariyatdan operativ m uam m olam i hal qilishda katta 
m iqdordagi ishni talab qiladi.
201

---

X
/ Л