Fan nomi:
Elektr texnologik qurilmalar
Laboratoriya mashg‘ulotlarini olib boradi:
acc. N.N.Niyozov
Lavozimi:
ToshDTU “Elektr ta‟minoti” kafedrasi assistenti
Telefon raqami:
+998914022422
El.pochta:
intention@mail.ru
Laboratoriya mashg‘uloti №1
ELEKTR YOY PECHINING XARAKTERISTIKALARINI TADQIQ
QILISH
Reja:
1.1. Nazariy qism.
1.2. Laboratoriya qurilmasining tasnifi.
1.3. Topshiriq.
1.4. Tajriba ishini bajarish tartibi.
1.5. Tajriba natijalarini qayta ishlash.
1.6. Hisobot tayyorlash tartibi.
1.7. Nazorat savollari.
Ishning maqsadi
Yoy pechi elektrik xarakteristikalarini eksperimental - hisob metodi bilan
qurishni o„rganish.
I. Nazariy qism
Elektr yoy pechlari sanoatning metallurgiya, kimyo sanoati, mashinasozlik va
boshqa turli sohalarida qo„llaniladi. Ular bilvosita, bevosita va qarshilik yoy
pechlariga bo„linadi.
Bilvosita ishlovchi yoy pechlarida elektr yoy razryadi qizdirilayotgan material
ustida joylashgan elektrodlar orasida yonib, elektr yoyi bilan eruvchi element
orasidagi issiqlik almashinuvi nurlanish orqali amalga oshiriladi. Bilvosita
ishlovchi yoy pechlari rangli metallar va ularning qotishmalarini hamda cho„yan va
nikelning ayrim navlarini eritish uchun mo„ljallangan. Uning asosiy afzalligi
metallning kam kuyishidir, chunki elektr yoy razryadi eruvchi element bilan
bevosita to„qnashmaydi.
Bevosita ishlovchi pechlarda yoy elektrod va eruvchi metall o„rtasida yonadi
va u elektr zanjirining bir qismi hisoblanadi. Bunday pechlar po„lat erituvchi
vakummli va plazmali qilib ishlanadi. Aralash qizdiruvchi yoy pechlarida yoy
eritiladigan shaxta ichidagi gaz oralig„ida yonadi va eritma pechning tagida
yig„iladi. Bunday pechlarda issiqlik yoyda va shaxtaning elektr qarshiligida ham
ajralib chiqadi, shuning uchun ularni qarshilik yoy pechlari deyiladi. Pechning
quvvatini rostlash manba orqali yoy tokini, hamda yoy uzunligini elektrodlarni
oʻzaro yaqinlashtirib va uzoqlashtirib o„zgartirib amalga oshiriladi.
Yoy pechlarining asosiy elektr jihozlari quyidagilardan iborat:
1.
Elektrod va vannali pech, uning ichida yoy yonadi va ishlov beriladigan
material joylashtiriladi;
2.
Pasaytiruvchi transformator;
3.
Drossellar;
4.
Transformator ikkilamchi chulg„ami va pech elektrodlarini bog„lovchi qisqa
tarmoq;
5.
Kommutatsiya
qiluvchi, o„lchov va himoyalash apparaturalari.
Yoy elektr pech qurilmalarida bosh va yordamchi tok zanjirlari mavjud.
Bosh tok zanjiri asosiy elektr jihozlar va elektr yoyini o„z ichiga oladi.
Yordamchi zanjiriga boshqaruv, o„lchash vahimoya avtomatikasi va boshqalar
tegishlidir.
Pech transformatorlari elektr yoy pechlarini ta‟minlash uchun kerak bo„lib,
ular quyidagi xususiyatlarga ega:
a) past kuchlanish tomonda nominal tokning qiymatlari yuqori (o„nlab va
yuzlab kiloampergacha);
b) transformatsiya koeffitsiyenti katta (6,10,35,110 kV kuchlanishlarni bir
necha yuz voltgacha transformatsiyalash);
d) kuchlanish pog„onalari soni va o„zgarish diapazoni kuch transformatorlariga
nisbatan ko„p (kuchlanish 500 % gacha rostlanadi, 40 va undan ortiq pog„onaga
ega );
e) transformatorlar tok qiymati (2,5-3) marta ko„p bo„lgan ekspluatatsion qisqa
tutashuvlarga o„ta chidamli va yuqori mexanik mustahkamlikka ega.
Yoy pechlarining energetik parametrlarini ish rejimi o„zgarishi bilan o„zgarib
borishi haqida tasavvurga ega bo„lish uchun pechning ishchi va elektr
xarakteristikalarini ko„rib chiqish kerak.
Pechning energetik ish xarakteristikalari deb quyidagilar hisoblanadi:
-
qurilmaning to„la aktiv quvvatini P
akt
. tokka bog„liqligi;
-
yoy quvvati P
duga
tokka bog„liqligi,
-
elektr isrofi W
el
va issiqlik isrofini W
is
tokka bog„liqligi;
-
elektr FIK, quvvat koeffitsienti cosφ, eritishga ketgan elektroenergiya
-
miqdoriG va erish davomiyligining τ tokka bog„liqligi.
Transformator ikkilamchi chiqish tarafidan yoy pechining elektrodigacha
bo„lgan o„tkazgich qisqa tarmoq deyiladi. Qisqa tarmoq bo„ylab juda katta
miqdordagi toklar oqqani uchun, uning o„tkazgichlari katta kesim yuzasiga ega va
mis lentali paketlar, mis shinalar yoki suv bilan sovitiladigan trubalar ko„rinishida
tayyorlanadi.
Ekspluatatsiya davomidagi qisqa tutashuvda tok sakrashlarini chegaralash va
manbaning pasayuvchi xarakteristikasini hosil qilish orqali yoyning yonishini
stabillashtirish uchun drossel yoki reaktor xizmat qiladi.
Yoy pechli qurilmalarda o„ta yuklanish toklaridan va avariya qisqa
tutashuvlaridan himoya zarur. O„ta yuklanishdan himoyani odatda pastki
kuchlanish tomonidan sabr vaqtli maksimal rele yordamida amalga oshiriladi.
Avariya qisqa tutashuv tokidan himoya yuqori kuchlanish tomonidan lahzali ishga
tushuvchi maksimal rele orqali amalga oshiriladi.
