N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov

1-topshiriq.
 
Bobo  va  nabiraning  suhbatini  o‘qing,  tinish  belgilarining 
ishlatilish  o‘rinlarini  izohlang. 
–  Olam  borgan  sayin  go‘zal  bo‘lyapti-a,  bobojon?
–  Yashin  tutgan  suvoriy  uyg‘oq-da,  bolajon!
–  Hamma  odamlar  halol,  mehribon...
–  Yashin  tutgan  suvoriy  uyg‘oq-da,  bolajon!
–  Bobojon,  yashin  tutgan  suvoriy  kim  o‘zi?
–  Bu  sen!  Sening  kelajaging,  bolam.
–  Yashin-chi?
– Sening ga
rd  yuqmagan  vijdoning,  bolam!  (Temur Ubaydullo)
2-topshiriq. 
Yuqoridagi  matn  asosida  «Vijdon  nima?»  mavzusida 
og‘zaki  matn  tuzing.
 
3-topshiriq.
 
«
O‘zbek  tili  punktuatsiyasining  asosiy  qoidalari
»
 
kitobi  (Toshkent: 
«
O‘zbekiston
»
,  2015)dan  olingan  qoidani  ko‘chiring  
va  uni  esda  tuting.  Berilgan  misollarga  o‘xshash  gaplar  tuzing.
Undovlar  gapning  boshida  kelganda,  undan  keyin,  gap 
o‘rtasida  kelganda,  har  ikki  tomonidan,  gap  oxirida  kelganda 
http://eduportal.uz

---

115
esa  undan  oldin  vergul  qo‘yiladi:  Ajabo, sening qismating 
biznikidan farqli emasmidi? (Isajon Sulton) Voy, muncha 
ochilib ketibsan! (O.Yoqubov) Shu tobda bir g‘aram bedaning 
ustiga chiqib cho‘zilsang bormi, oh, buning gashtiga nima 
yetsin! (Murodjon Mansur) Vaqt-soati yetganga o‘xshayapti, 
uf-f! (Xurshid Do‘stmuhammad)
 
Ammo  gapda  undalmalardan 
oldin  kelgan  undovlar  odatda  undash,  murojaatni  kuchli 
darajada  ifodalash  uchun  xizmat  qiladi,  shuning  uchun 
undalmalar  oldidan  kelgan  undovlardan  so‘ng  odatda  vergul 
qo‘yilmaydi:  Kel, ey Furqat, suxanni muxtasar qil. (Furqat) 
Ey qotil, nega shunday azim terakni nobud qilding? («El 
desa Navoiyni» kitobidan) Kunlar g‘animat, e og‘a, bu davr-u 
davron qaytmagay. (Anvar Obidjon)