N. M. Alovddinova Ilmiy va pedagogik xizmatlar markazi direktori

Keramik kompozitsion materiallarni olish texnologiyasi
@edurtm_uz

---

65
Keramik materiallar yuqori haroratlarda o‘ta o‘tkazuvchanlik xossalarini namoyon 
qiladi. Ular chinni, fayans, kulolchilik buyumlari, izolatsiya materiallari, raketa, kosmik 
apparatlar hamda radiotexnika detallari, xotira qurilmalarining qismlari va boshqalarni 
tayyorlashda keng qo‘llaniladi. 
Bunday materiallarning metall ishlab chiqarish sanoati uchun asbob-uskunalar, 
baʼzi yarimo‘tkazgich materiallarni eritish uchun pechlar, izolatorlarni tayyorlashda 
ahamiyati katta. 
Keramik materiallarni ishlab chiqarish O‘rta Osiyoda o‘rta asrlarda, Fransiyada 
XIV asrda, Germaniya va Angliyada XVIII asrda, Rossiyada esa XIX–XX asrlarda 
rivojlangan. Keramika taraqqiyoti tarixida Xitoy chinnisi va fayansi muhim o‘rin 
tutgan. U Yevropa va Osiyoning ko‘pgina mamlakatlarida soha rivojiga sezilarli taʼsir 
ko‘rsatgan. O‘rta Osiyoda, Eron, Ozarbayjon, Turkiya, arab mamlakatlarida binolarni 
bezashda, idish-tovoqlar yasashda keramika beqiyos ahamiyatga ega bo‘lgan.
X–XV asrlarda Xiva, Samarqand, Buxoro, Qo‘qon, Toshkentda qurilgan binolarning 
mozaika usulidagi koshinkorlik qoplamalari meʼmorlik sanʼatining eng yuqori 
yutuqlari hisoblanadi.
Tarixiy ma’lumot
1. Keramika so‘zi qaysi so‘zdan olingan va qanday ma’noni bildiradi?
2. Keramik materiallar tuzilishini izohlab bering.
3. Keramik kompozitsion materiallarni olish texnologiyasi haqida nimalarni bilasiz?
4. Keramik materiallardan qanday maqsadlarda foydalaniladi?
Mustahkamlash uchun savollar
Plastmassa
(plastik) deb, polimerlar asosida olingan mustahkam, qattiq va elastik 
materialga aytiladi. 
Plastmassa (yun. 
plastik
– qayishqoq va lot. 
massa
– yumaloqlangan narsa) so‘zi 
“yumaloqlangan qayishqoq narsa” degan ma‘nosini anglatadi.