N. J. Toshmanov rivojlanish biologiyasi fanidan laboratoriya mashg

Ko‘p qavatli yassi muguzlanuvchi epiteliy terining epidermis qavatini tashkil qiladi. U 

bir  necha  qavat  joylashgan  hujayralardan  tuzilgan.  Morfofunktsional  xususiyatlariga  qarab  5  ta 

qavat tafovut qilinadi: bazal qavat,  tikanaksimon hujayralar qavati, donador,  yaltiroq va muguz 

qavatlar.  Bazal  va  tikanaksimon  hujayralar  qavati  ko„p  qavatli  yassi  muguzlanmaydigan 

epiteliydagi birinchi va ikkinchi qavatlarning tuzilishiga o„xshaydi. 

Donador  qavat  sitoplazmasi  keratogialin  donachalarini  tutuvchi  yassi  hujayralardan 

tashkil  topgan.  Keratogialin  fibrillyar  oqsil  bo„lib,  u  keyinchalik  keratinga  aylansa  kerak. 

Yaltiroq  qavat  asosan  kaft  va  tovon  terisida  uchraydi.  Bu  qavat  yadro  tutmagan,  sitoplazmasi 

oqsil  modda  –  eleidin  bilan  to„lgan  3–4  qavat  yassi  hujayralardan  iborat.  eleidin  yaxshi 

bo„yalmaydi,  lekin  kuchli  nur  sindirish  xususiyatiga  ega.  Shuning  uchun  hujayralar  chegarasi 

aniq  bilinmaydi  va  bu  qavat  preparatda  rangsiz  yaltiroq  tasma  holida  ko„rinadi.  Muguz  qavat 

yassi  muguz  tangachalardan  iborat.  Ularning  tarkibida  havo  pufakchalari  va  muguz  modda-

keratin  bo„ladi.  Hujayralarning  muguz  tangachalariga  aylanishi  ularning  nobud  bo„lishi  bilan 

boradi.  Yassi  muguz  tangachalar  doimo  tushib,  uning  o„rniga  pastki  qavatdagi  hujayralar  siljib 

keladi.  Buning  hisobiga  epiteliy  doimo  tiklanib  turadi.  Bazal  va  tikanaksimon  hujayralar 

bo„linib, ko„payib differentsiallashadi hamda muguzlanish protsessiga uchraydi va tushib ketadi, 

uning o„rnini boshqa hujayralar to„ldiradi. Bu jarayon fiziologik regeneratsiya deyiladi.