N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

r
shartnom aviy (rasmiy kelishuvlar bilan taqazolangan b o ia d i).
r
koorperatsiya- birgalikdagi faoliyatning zaruriy element!.
b) 
Raqobatga 
asoslangan 
o'zaro 
ta' sir 
-
kommunikativ 
jarayon 
ishtirokchilarm ing shaxsiy voki guruhiy maqsadlarga erishish uchun o'zaro kurash 
sharoitida bir-biriga ta ’sir ko‘rsatishdan iborat Bunday o'zaro ta ’sirda tom onlarning 
shaxsiy faolligi odatda yuqon bo‘ladi. Shunday bo ‘lsa-da u koopersiva bilan m a’lum 
darajada bog'liqdir. Chunki raqobat davom ida ham m uayyan qoidalar o'rnatilishi 
talab etiladi. Aks holda o'zaro kurash urushga avlanib ketishi mumkin. Raqobatnmg 
eng yorqin shakli mzodir. 
Nizo 
- muloqot ishtirokchilarm ing har bin muhim bo'lgan 
muammoni hal etish 
vaqtida ular o ‘rtasida vujudga kelgan qarama-qarshilik va 
kurashnmg keskin kuchayib ketish jarayonidir.
M uloqot jarayonida nizoning odatda ikki xil turi farqlanadi.
a) 
Destruktiv nizo. 
Uning kelib chiqish sabablari quyidagilardan iborat;
■ 
shaxsiy xususiyatlarni bir-biriga mos kelmasligi tufayh vujudga keladi
■ 
m unosabatlarning buzilishiga olib keladi
■ 
ishtirokchilar soni ortib boradi
■ 
qarama-qarshi tom onga nisbatan negativ baholar kuchayib boradi
■ 
nizo jarayom dagi o b ’ektning shaxsga ko'chishi oson yuz beradi
b) 
Produktiv nizoning 
kelib chiqish sabablari quyidagilardan iborat
■ 
nuqtai - nazarlam ing bir-biriga mos kelmasligi sababli vujudga keladi;
■ 
muammoni kengroq qarshi olishga olib keladi;
■ 
optimal yechim nm g topilishiga yordam beradi;
■ 
shaxsga ko'chirilm aydi.
M uloqotning perseptiv tomoni
Birgalikdagi faoliyatning muvaffaqiyatli ro'y berishi ko'p jihatdan kommunikativ 
jarayon ishtirokchilari bir-birim qanday idrok etayotganini, har bir ishtirokchida 
boshqa ishtirokchi haqtda qanday ta saw u rlar shakllanayotganligiga bog'liq. Bu esa 
muloqotning 
perseptiv 
tomonini 
o'rganish 
zaruratim 
vujudga 
keltiradi.
Kishilarning bir-binni idrok etish jarayom m uloqom ing ajralmas qismi b o ‘lib, 
u muloqotning perseptiv tomonini tashkil etadi.