N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

X ayol turlari
Odatda biz tasavvur xayoli, ljodiy xayol, ixtiyoriy va ixtiyorsiz xayol deb xavolni 
bir necha turlarga ajratamiz.
T a sa v v u r xayoli 
deb o 'tm ishda boMib o ‘tgan yoki hozirda bor bo‘lgan lekin 
bizning turm ush tajribamizda shu paytgacha uchratmagan, y a ’ni biz idrok qilmagan 
tasavvur va obrazlar yaratishga aytiladi.
ljo d iy x ayol 
- deb tajribam izda bo'lm agan va voqelikning o'zid a ham 
uchratmagan narsa va hodisalar haqida tasavvur ham da obrazlar yaratishdan iborat 
xayol tun g a aytiladi. ljodiy xayolning maxsus turi orzudir. 
O rzu 
ijodiv xayolning, 
tilakning kelajakka qaratilgan shakhdir.
Ixtiyorsiz xayol 
deb - odam o'zining oldiga hech qanday maqsad qo‘vmasdan, 
irodani ishga solmasdan, qandaydir o ‘z-o‘ziga obraz va tasaw u rlam i yaratishiga 
aytiladi.
Ixtiyoriy xayol 
jarayon lari betartib ravishda, emas balki muayyan bir jarayonda 
o'tadi Bu tartib odam ning ehtiyojlari, maqsadlari, hissiyotlan fikr ham da maslaklari 
bilan belgilanadi 
R ealistik xayol 
- turida voqelik aks ettinladi, orzular amalga 
oshadi. 
F an tastik xayol 
- am alga oshm aydigan xayol turidir
Kishilarning xayoli kengligi, m azmundorligi, kuchi va realligi, fantaziya boyligi 
jihatidan farq qiladi. Xayol kengligi voqelikning kishilar faoliyati uchun bo ‘ladigan 
doirasi bilan belgilanadi. 
Masalan,
kishi san ’at, texnika, sport, bilim ga qiziqsa va ular 
haqida xayol qilsa, bunday kishining xayoli keng bo'ladi.
X a y o ln in g realligi 
- voqelikni to ‘g ‘ri aks ettiruvchi xayoliy obrazlam ing 
yaratilishi, geniylam i xayolining kuchi real xayoldir.
N a zo ra t savollari:
1.Xayol tushunchasinm g mazmunini izohlang9
2.Xayol jarayonlarining mohiyatini asoslang9
3.Xayol turlarining mazmuni nim alar bilan belgilanadi?
4.Xayol sifatlarining mazmuni nim alarda ko‘rinadi?
5.Xayolning xususiyatlarining mazmuni nimalar bilan belgilanadi9
6.Xayol shakllarim ng mazmunini izohlang?
H 1SSIY O T