N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

MAVZU: PSIXO LOGIYA FANINING PREDM ETI
Reja:
/. 
Psixologiya fa n i haqida tushuncha
2. Psixologiyaning fa n sifatida shakllanishi
3.M iya va psixika
4. Ong haqida tushuncha
Tayanch tushunchalar:
Psixologiya, psixika, animizm, dualizm, ong, ongsizlik, miya, neyron, refleks, 
shartsiz va shartli refleks, bm nchi signal tizimi, bosh miya, bosh miya katta yarim 
sharlan, vegetativ nerv tizimi, ikkinchi signal tizimi, 
nervlar, ong osti holatlan, 
psixik jarayonlar, retseptor.
Inson mavjud ekan, u o 'z hayotiv tajribaciga asoslanib, u yoki bu holda idrok 
etish, olamni anglash, narsa va hodisalam i ajratish kabi xususiyatlarga ega ekanligi 
haqida o'zig a o 'zi hisob beradi.
Biz kunda qushlam ing sh o 'x navosini, musiqa asboblarim ng xonishini, inson 
nutqim, uchib o'tayotgan sam olyot shovqinini eshitamiz, atrofimizm o'rab turgan 
narsa, dar&xt, hayvonlar, mashinalam i kolramiz U lam ing rangi va hajnuni ajrata 
olam iz M azkur jarayonlar insondagi aks ettirish xususiyati bilan chambarchas 
bog‘liq
Psixologiya famning predmetim tahlil qihshda asosiy e ’tiborni quvidagilarga 
qaratish lozim Jumladan, shaxs haqida fikr yurituvchi fanlar sirasiga psixologiya va 
pedagogika fanlanni kiritish mumkin 
Shunga k o 'ra pedagogika shaxsm ta lim- 
tarbiya jarayom da kamol topishini tadqiq qilsa. psixologiya shaxsda kechadigan ruhiy 
jarayonlam i о rganadi. Shundan xulosa qilishim iz m umkinki, psixologiya famning 
predmetim - shaxsning psixikasi va uning psixologik xususiyatlan tashkil qiladi.
Psixologiya 
so‘zining lug‘aviv m a’nosi grekcha psyuxe - jon, ruh, logos - fan, 
ta ’hm ot degan m a’noni anglatadi. 
Psixologiya 
fan sifatida psixik faktlar, ularning 
qonuniyatlari va m exanizm lanni o'rganadi.
Psixologiya asosan psixikani keng doirada tadqiq qiladi 
Shunga ko'ra 
psixikaning yuzga keltiruvchi asosiy psixik faoliyatlari ko‘rsatilgan. Aynan psixik 
faoliyatlar quyidagi jarayonlarni o ‘z ichiga oladi:
-
biIish faoliyatlari
diqqat, nutq, faoliyat:
-
bilish jarayonlari:
sezgi, idrok, xotira, xayol, tafakkur;
-shaxsning. hissiy
, 
irodaviy sohasi -
hissiyot, iroda,
-
shaxsning individual psixologik xususiyatlan
tem peram ent, xarakter, qobiliyat
Shunga muvofiq bir qator olimlai' tomonidan psixikaga ta"riflar berilib, uning
mazmun mohiyati ochib berilgan. Jumladan, 
professor M G Davletshin fikricha, 
psixika 
deganda - oliy darajadagi m ateriyaning (m iyaning) xususiyati tushunilib, u 
o b ’ektiv borliqni aks ettirihshida namoyon boMadi, sub'ekt faoliyatini m a’lum maqsad 
asosida yo'naltiradi ham da xulq-atvor negizida shakllanadi, professor V M Karimova 
fikricha 
psixika 
- inson ruhiyatining shunday holatiki, u tashqi olamni (ichki ruhiy 
olamni) ongli tarzda aks ettirishim izni, y a ’ni bilishimiz, anglashimizm ta’minlaydi.

---

Jonsiz materiya uchun aks ettirishnmg mexanik. kimyoviy va fizik turlari 
xosdir Masalan, ko'zguning aks ettirishi, suvdagi ta ’sir va boshqalar. Jonh materiya 
uchun aks ettirishnm g fiziologik, psixik aks ettinsh turlari xos bo'lib, ong va o ‘zini- 
o z i anglash uning eng yuqori bosqichidir. Psixik aks ettinsh quyidagi xususiyatlarga 
ega
D ob'ek tiv borliqm to‘g ‘n aks ettinsh lmkoniyatini beradi;
2) shaxsning faoliyati davom ida m ukammallikka erishib boradi;
3 )doim o rivojlanib va takom illashib boradi.
4) Shaxsning individuailigi orqali namovon bo'ladi