N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Turli tarmoq adapterlari.

---

141
Hozirgi vaqtda tarmoqning jismoniy pog‘onasidagi ma’lumot-
larni almashish texnologiyasi Ethernet deb ataladi. Tarmoq 
kabelini ulash uchun mo‘ljallangan, tizimli yoki tarmoq platasida 
joylashgan razyom ham xuddi shunday ataladi. Bu razyom 
telefon razyomiga o‘xshaydi, faqat biroz keng va 8 ta kontaktga 
ega.
Ko‘pchilik zamonaviy tizimli platalar o‘z yuzasiga joylash-
tiril gan (integrallashtirilgan) 100 yoki 1000 Mbit/s ga tezlik bilan 
ishlaydigan tarmoq adapterlari bilan jihozlangan.
Tarmoq adapterlari quyidagi ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi:
 
–
razryadi:
8 bit (eng eskilari), 16 bit, 32 bit va 64 bit;
 
–
ma’lumotlar shinasi
: ISA, EISA, VL – Bus, PCI shinalari 
bo‘ylab tizimli plata va tarmoq adapteri orasida axborot 
almashi nuvi amalga oshiriladi;
– mazkur plata tayyorlangan
 kontroller mikrosxema-
si 
yoki 
chip
(Chip, chipset). Kontroller mikrosxemasi 
qo‘llanilayotgan mos drayverni, razryadini va shina turini 
belgilaydi;
– adapterga aniq bir tarmoq kabelini ulash uchun o‘rnatilgan 
razyomlar
: BNC razyomi 10 Base-2 tarmoq uchun, RJ45 
razyomi 10 Base-T va 100 Base-TX tarmoq uchun, AUI ra-
zyomi 10 Base-5 tarmog‘i uchun yoki optik tolali tarmoqqa 
ulash uchun mo‘ljallangan razyomlar;
 
–
ishlash tezligi
: Ethernet 10 
Mbit yoki Fast Ethernet 
100 Mbit;
– MAC- manzil.
Ethernet tarmog‘ida paketlarning (frames) belgilangan 
nuqtasini aniqlash uchun MAC-manzildan foydalaniladi. Bu 
seriyaga oid noyob raqam bo‘lib, har bir Ethernet tarmoq 
qurilmasiga uni tarmoqda identifikatsiyalash uchun beriladi. 
MAC – manzil adapterga ishlab chiqaruvchi tomonidan beriladi, 
ammo uni dastur yordamida o‘zgartirish ham mumkin. Tarmoq 
adapteri ish vaqtida o‘tayotgan barcha trafikni ko‘rib chiqadi 

---

142
va har bir paketda o‘zining MAC-manzilini qidiradi. Agar 
o‘zining MAC-manzilini topsa, qurilma, ya’ni adapter bu paketni 
dekodlaydi.