N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Tavsifi 
Shina nomi
ISa EISa Mca
vLB
PcI
aGP
Ma’lumot/manzil 
razryadligi (bit)
16/24 32/32 32/32
32/32, 
64/64
32/32,
64/ 64
32/32, 
64/64
Ishchi chastota (MHz)
8
8–33 10–20 33 gacha 66 gacha 66/133
O‘tkazish xususiyati 
(Mbayt/s)
16
33
76
132
132/264 
/528
528/1056 
/2112
Ulangan  qurilma lar 
soni (dona)
6
15
15
4
10
1
Shaxsiy kompyuter
  tashqi  shinalari
ning
 
turi tashqi 
qurilmalar ning turli-tumanligi sababli juda ko‘pdir.
IDE
 
(Integrated Drive Electronics), ATA
 
(AT Attachment-AT 
ga ulanadigan), EIDE
 
(Enhanced IDE), SCSI
 
(Small Computer 
System Interface) tashqi shinalaridan ko‘pincha tashqi saqlash 
qurilmalari  uchun interfeys sifatida foydalaniladi.
ATA interfeysi Integrated Drive Electronics nomi bilan ham 
mashhur bo‘lib, 1988-yilda IBM PC AT shaxsiy kompyuterlari-
ning foydalanuvchilariga taqdim qilindi. U bitta jamlagichning 
hajmini 504 Mbaytgacha (an’anaviy BIOS da manzillar mako-
nini «kallak – si lindr – sektor» tashkil qilinishi sababli: 16 ta 
kallak  ×  1024  ta  silindr  ×  63  ta  sektor  ×  sektorda  512  bayt  =  504 
Kbayt = 528 482 304 bayt) chegaralaydi va ma’lumotlar uzatish 
tezligini nazariy jihatdan 5–10 Mbayt/s ta’minlaydi.

---

41
ATA/IDE interfeyslarining modifikatsiyalari va kengaytmalari 
juda ko‘p. Turli raqamli ATA, Fast ATA (bu ham raqami bilan), 
 Ultra ATA (bular ham bir nechta) va EIDE interfeyslari mavjud. 
Shuningdek, ATARX, DMA protokollarini qo‘llaydigan IDE in-
terfeyslari ham mavjud. Bu keltirilgan nomlarning ko‘pchiligi 
rasmiy tasdiqlanmagan bo‘lib, savdo markasi bo‘lgan, shunga 
qaramasdan adabiyotlarda tez-tez uchrab turadi. Nomlarning 
bunday ommalashuvi hozirgi vaqtda shaxsiy kompyuterlarda 
qo‘llanilayotgan disk interfeyslarining 90 foizi IDE toifasiga te-
gishlidir. Ba’zi modifikatsiyalarni qisqacha ko‘rib chiqamiz.