N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Kengaytirilgan  101  va  104  tugmali  klaviaturalar
. IBM 
kompa 
niyasi 1986-yilda XT va AT yangi modellari uchun 
kengaytirilgan 101 ta tugmali klaviaturalar ishlab chiqara bosh-
ladi. Bu klaviatura dastlab IBM kompaniyasining RISC tipidagi 
RT PC kompyuterlarida qo‘llana boshladi.
Kengaytirilgan klaviaturalarning bir nechta turlari mavjud, 
ammo ular bir-birining o‘rnini bosa oladigan va aynan bir xil elektr 
ko‘rsatkichlarga ega. Bu turdagi ko‘pchilik kengaytirilgan kla-
viaturalar kompyuterga 5 kontaktli DIN razyomi yordamida ulanadi, 
ammo yangi variantlarda ko‘pchilik tizimlarda o‘rna 
tilayotgan, 
6 kontaktli mini DIN razyomlari ishlatiladi, masalan PS/2.

---

69
Razyomlarni har xil bo‘lishiga qaramasdan, klaviaturalarning 
o‘zi aynan bir xildir, xohlagan vaqtda ularning ulanish 
kabellarini almashtirish yoki o‘tish razyomlaridan foydalanish 
mumkin. Ko‘p klaviaturalarda barcha yangi tizimlarga ulanish 
imkonini beruvchi mini DIN razyomi standarti bilan bir qatorda 
USB porti ham mavjud.
Kengaytirilgan 101ta tugmali klaviatura shartli ravishda quyi-
dagi sohalarga bo‘linadi:
 
– bosma belgilar sohasi;
 
– qo‘shimcha raqamli klaviatura sohasi;
 
– kursor va ekranni boshqarish sohasi;
 
– funksional tugmalar sohasi.
Zamonaviy klaviaturaga kiritilgan yangiliklardan biri yechi-
ladigan tugmalarlardan foydalanish imkonining mavjudligidir. 
Bu singan tugmalarni almashtirish imkonini beradi hamda 
klaviaturani tozalashni osonlashtiradi. Ko‘p ishlab chiqaruvchilar 
klaviatura uchun maxsus ko‘rsatmalar ko‘zda tutilgan andozalar 
ishlab chiqaradi.