N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Skaner ishlashining sxematik ko‘rinishi
Skanerlanayotgan obyekt
Oyna
Surilma lampa
Mahkamlangan 
ko‘zgu
ta’sirchan 
CCD matritsasi
lampa bilan birga 
suriladigan ko‘zgu

---

73
CCD-skaneri CIS-skanerga qaraganda yuqori tiniqlikka ega. 
Bunga 4.9-rasmda tasvirlanganidek, uning konstruksiyasida qo‘llanil-
gan obyektiv va ko‘zgular tizimi hisobiga erishiladi. 4.9-
b
rasmda 
faqat gina bitta ko‘zgu ko‘rsatilgan, aslida bunday tipdagi skanerlarda 
ko‘zgular uchtadan kam emas.
CCD-matritsali skanerlar nisbatan keng tarqalgan. Ulardan 
faqatgina qog‘ozdagi matnli hujjatlarni raqamlashtirishda emas, balki 
fotosuratlarni va rangli tasvirlarni skanerlashda ham foydalaniladi.
4.10-rasmda CIS-matritsa skanerlanayotgan original yuza sini 
yorituvchi yorug‘lik diodli qatordan, o‘zi fokuslanuvchi mikro linza-
dan va bevosita sensorlarning o‘zidan tashkil topgan. Ofis uchun 
mo‘ljallangan CCD-skanerlarning ayrim modellari 3200 dpi gacha 
4.9-rasm. 
Oynali tizim: CCD-skaner (
a
), CIS-skaner (
b
).
Planshet
Planshet
Ko‘zgu Obyektiv
CCD-matritsa
Planshetdagi original
O‘zi fokuslanuvchi linza
Yorug‘lik diodi chizg‘ichi
Sensorlar shu yerda 
o‘rnatilgan
Kontaktli sensor 
chizg‘ichi
4.10-rasm. 
CIS-sensorning sxematik ko‘rinishi.
 a
) 
b
)

---

74
optik ruxsat berishga ega, CIS-apparatlarining esa optik ruxsat berishi 
1200 dpi gacha yetadi.
CIS-matritsali skanerlar kitobni emas, balki varaqli originallarni 
skanerlash talab etilgan joylarda qo‘llaniladi. Bu skanerlar elektr 
energiyani butunlay USB shinadan oladi, bu esa portativ kompyuter 
sohiblariga anchagina qulaylik yaratadi.
4.11-rasmda oyna derazachali mikrosxema ko‘rinishidagi CCD-
matritsa berilgan. Bu yerga originaldan qaytgan nur fokuslanadi. 
Barcha skanerlar o‘zi ulangan shaxsiy kompyuterlar tomonidan bosh-
qariladi, skanerlashdan oldin kerak bo‘lgan sozlashlar esa boshqa-
ruvchi dasturning muloqat oynasida kiritiladi.
Skanerlar ko‘pi bir nechta «tez skanerlash» tugmalari bilan 
jihozlangan. Tez ishga tushirishning tipik funksiyalari, odatda, printer 
orqali bosmaga chiqarish bilan skanerlashning standart operatsiyasini 
ishga tushirish, keyinchalik elektron pochta, faks orqali jo‘natish kabi 
funksiyalarni anglatadi.
4.11-rasm.