N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

and Mouse
texnologiyasini qo‘llay olishi kerak. Bu deyarli barcha 
zamonaviy BIOS larda qo‘llaniladi. Shu bilan birga an’anaviy portlar 
bilan ishlaydigan modelni topishga harakat qilish kerak, bu USB kla-
viaturani yangi tizimlardagi kabi birmuncha oldingi tizimlarda ham 
ishlatish imkonini beradi. Bu turdagi klaviatura, odatda, USB porti va 
mini-DIN 6 kontaktli adapterlari bilan birgalikda yetkazib beriladi.
Simsiz kiritish qurilmalari uchun radiochastotali interfeysli 
klaviatura ishlatiladi. Sichqoncha va klaviatura bitta umumiy qabul 
qiluvchi/uzatuvchidan foydalangani maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Radio chastotali xabar berishda, odatda, kichik radiusda ishlovchi 
hususiy radiochastotalar yoki Bluetooth sanoat standarti tipidagi 
simsiz aloqa chastotalari qo‘llaniladi.
Agar tizimli plata ichiga joylashtirilgan sichqoncha porti o‘rna-
tilgan bo‘lsa, siz tanlagan razyom shu portga mos tushishiga 
ishonch hosil qiling. Bunday razyomli sichqonchalar ilk bor IBM 

---

172
kompaniyasining PS/2 tizimlarida qo‘llanilganligi sababli ular odatda 
PS/2 tipli sichqoncha deb ataladi.
Ko‘pgina kompyuterlarda sichqonchani ulash uchun ketma-
ket portdan foydalaniladi, agar sizda tizimli plataga o‘rnatilgan 
sichqoncha portidan foydalanish imkoniyati bo‘lsa, shu portdan 
foydalaning. Ayrim USB sichqonchalar hech qanday muammosiz 
PS/2 portlari bilan ishlayveradi, biroq bu tipdagi qurilmalar asosan 
faqatgina USB port uchun mo‘ljallangan bo‘ladi. Biz uchun eng 
qulay variant har qanday tizimda ishlaydigan ikki ish tartibidagi 
sichqonchadan foydalanishdir. Simsiz ishlaydigan sichqonchalar ham 
mavjudligini yodda tuting.
Universal ketma-ket shina (USB) asta sekin boshqa standart 
kiritish/chiqarish portlaridan foydalanishni siqib chiqarmoqda. USB 
interfeysi Plug and Play texnologiyasini qo‘llay oladi va bitta portga 
127 tagacha tashqi qurilmalarni ulash imkoniyatini beradi hamda 
bunda USB 2.0 shinasining ma’lumot uzatish tezligi 60 Mbayt/s ni 
tash kil etadi. Odatda, tizimli plata ichiga joylashtirilgan USB-portga 
USB konsentrator ulanadi, qolgan barcha qurilmalar bevosita unga 
ula nadi. Hozirgi paytda USB portlar deyarli barcha tizimli platalarda 
mavjud.
USB ga ulanuvchi qurilmalar turi va soni juda ko‘p. Bular ga 
modemlar, klaviaturalar, sichqonchalar, CD-ROM disk yurituv chilar, 
akustik tizimlar, djoystiklar, magnit tasmali va yumshoq diskdagi 
jamlagichlar, skanerlar, videokameralar, MP3-pleyerlari va ko‘pgina 
boshqa qurilmalar kiradi.