N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Unumdorlik talabi.
Kompyuter tizimining
 
unumdorligini belgi-
lovchi asosiy (kalit) elementlar – bu, ona plata, protsessor, tezkor 
xotira va videokartadir. Ona plata, unga o‘rnatilishi mumkin bo‘lgan 
protsessor, xotira moduli turlari va videoadapter standartlarini aniqlab 
beradi.
Ona platani to‘g‘ri tanlash ushbu kompyuterning bashorat qilingan 
vaqt davomida kelajakdagi rivojlanish imkoniyatlarini belgilaydi. 
Protsessorlarning doimiy takomillashtirilib borilishi, ularni o‘rnatish 
usullariga bo‘lgan standartning muntazam ravishda o‘zgarishi bilan 
kuzatiladi.
10.2. Kompyuter komponentlari
Kompyuterning apparatli komponentlari butkul mustaqil hisob-
lanmaydi. Apparat interfeysiga bo‘lgan standart va kompo nentlarni 
ulovchi razyomlar komponentalarning modellari singari tez rivojlanib 
bormoqda.
Takomillashtirishni rejalashtirish vaqtida kompyuterning barcha 
elementlarini to‘rtta asosiy toifaga ajratish mumkin.
Birinchi toifaga ona plata ta’alluqlidir. U kompyuterning barcha 
interfeyslarini o‘zida jamlaydi va har qanday komponentlar o‘rtasidagi 
moslikni belgilab beradi.
Ikkinchi toifaga ona plataning imkoniyatlariga qarab tanlanadigan 
komponentlar kiradi. Bularga protsessor, xotira modullari, tizimli 
blok g‘ilofi, videokarta kiradi.
Uchinchi toifaga monitor, disk yurituvchilar, qattiq disklar, tovush 
kartasi va tashqi qurilmalar (printer yoki skaner) kiradi.

---

164
To‘rtinchi toifaga tez ishdan chiqadigan moslamalar, ya’ni katta 
yuklanish ostida ishlaydigan boshqaruv qurilmalari: klaviatura, 
sichqoncha, djoystiklar ta’lluqlidir.
Bugungi kunga kelib kompyuterni noldan (yangidan) yig‘ish, 
avvalgidek qiyin tuyilmaydi. Oddiy ShK ni yig‘ish uchun, odatda, 
quyidagi, komponentlar ishlatiladi:
–
elektr ta’minot bloki bilan g‘ilof;
–
tizimli plata;
–
protsessor bilan issiqlikni qaytaruvchi element;
– xotira.
–
qattiq magnitli disklardagi jamlagich;
–
qattiq diskli jamlagich;
– CD-ROM/DVD jamlagich;
–
klaviatura va sichqoncha;
– videoadapter va monitor.
– tovush kartasi va akustik tizimlar.
–
ventilator va radiatorlar;
–
kabellar;
–
qo‘shimcha komponentlar (vintlar, mahkamlovchi elementlar 
va h.k.);
– operatsion tizim.