N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

Ishni bajarish

1-ish. Petri idishlariga fiksatsiya qilingan yoki harakatdan to’xtatilgan suvaraklarning erkak va urg’ochilarini qo’yib, qo’l lupasi yordami bilan mo’ylovlari tuzilishini o’rganing. Erkaklarida qanotlar tuzilishini ham kuzating, yurish oyoqlarining tuzilishiga e’tibor bering. Suvarakning mo’ylovlari va oyoqlarini tanadan ajratib olib, har birini alohida buyum oynalariga qo’ying, qo’l lupasi yoki binokulyar mikroskopida o’rganing.

2-ish. Mart qo’ng’izi, suvarak va kapalakning mo’ylovlarini ham ajratib olib oq qog’oz ustiga yonma-yon qo’yib qo’l lupasi yordamida tuzilishlarini o’zaro taqqoslang.

I II
Rasm 91. Hasharotlarning qorin bo’limini xillari (I) va uning o’simtalari (II)

I: a – botiq, b – keng bandli, c – osiluvchi, d – uzun poyachali;

II: a – suvarak va b – temirqanot erkak jinslari qornining ustdan ko’rinishi;

Osiyo chigirtkasi qornining uchidagi o’simtalari: c – erkak, d – urg’ochisi. 1 – serka, 2 – grifelcha, 3 – anal yaproqcha, 4 – genital yaproqcha, 5-7 – sakkizinchi va o’ninchi tergitlar, 8-9 sakkizinchi va to’qqizinchi sternitlar, 10 – tuxum qo’ygich.
3-ish. Suvarak, qo’ng’iz, kapalak va ninachilarning qanotlarini ajratib olib, har birini alohida lupa yordamida kuzating va farqlariga e’tibor bering.

4-ish. Suvarak va chigirtkaning keyingi juft, beshiktebratar va go’ng qo’ng’izining birinchi juft oyoqlarini ajratib oling, oq qog’ozga yonma-yon qo’yib, lupa yordamida kuzating va farq qiluvchi belgilariga e’tibor bering.

5-ish. Turli-tuman hasharotlarning mo’ylovlari, ko’krak oyoqlari, qanotlari va qorin bo’limlari rasmlarini chizing hamda ifodalab qo’ying.