|
Yechish
:
2
.
kuz
ni hisoblaymiz, buning uchun quyidagi hisoblash jadvalini
tuzamiz.
115
i
i
n
i
n
i
i
n
n
2
)
(
i
i
n
n
i
i
i
n
n
n
2
)
(
2
i
n
'
2
i
i
n
n
1
4
6
-2
4
0.67
16
2.67
2
11
12
-1
1
0.08
121
10.08
3
15
16
-1
1
0.06
225
14.06
4
43
40
3
9
0.23
1849
46.23
5
15
13
2
4
0.31
225
17.31
6
6
8
-2
4
0.5
36
4.50
7
6
5
1
1
0.2
36
7.20
100
100
05
,
2
2
.
kuz
102.05
Hisoblashlarni tо‘g‘ri bajarilganligini bilish maqsadida
i
i
i
kuz
n
n
n
x
'
2
2
.
dan
foydalanamiz. Nazorat qilish:
.
05
,
2
2
.
kuz
Haqiqatdan,
05
,
2
100
05
,
102
2
.
kuz
.
Demak, hisoblash tо‘g‘ri bajarilgan. Tanlanmadagi guruhlar soni
s
=7 ligini
e’tiborga olib, ozodlik darajalarini sonini topamiz:
k
=7-3=4.
2
taqsimotning
kritik nuqtalari jadvalidan
=0,05 qiymatdorlik va
k
=4 ozodlik darajalari soni
bо‘yicha
2
kr
(0,05;4) =9,5 ni topamiz.
Kо‘rinib turibdiki,
2
kuz.
<
2
kr
. Shuning uchun, nolinchi gipotezani rad
etishga asos yо‘q. Demak, kuzatish ma’lumotlari bosh tо‘plamning normal
taqsimlanganligi haqidagi gipoteza bilan muvofiq keladi.
О‘Z –О‘ZINI TEKSHIRISH UCHUN SAVOLLAR
1.Statistik gipoteza deb nimaga aytiladi.
2.Nolinchi gipoteza deb nimaga aytiladi.
3.Konkurent gipoteza deb nimaga aytiladi.
4.Oddiy gipoteza deb nimaga aytiladi.
5.Murakkab gipoteza deb nimaga aytiladi.
6.Birinchi va ikkinchi tur xatolar nima?
7.Statistik kriteriy nima?
8.Kritik soha nima?
9.Muvofiqlik kriteriysi nima?
10.
2
muvofiqlik kriteriysi qanday kriteriy?
Mustaqil yechish ushun mashqlar
Berilgan 0,05 qiymatdorlik darajasida
X
bosh tо‘plamning normal
taqsimlanganligi haqidagi gipotezani berilgan empirik taqsimot bilan muvofiq
kelish-kelmasligini Pirson kriteriysidan foydalanib tekshiring.
a
)
116
Interval
raqami
Interval chegaralari
Chastot
a
Interval
raqami
Interval
chegaralari
Chastota
I
i
x
1
i
x
i
n
i
i
x
1
i
x
i
n
40
16
8
1
2
3
4
-20
-10
0
10
-10
0
10
20
20
47
80
89
5
6
7
20
30
40
30
40
50
n=300
b
)
Interval
raqami
Interval chegaralari
Chastot
a
Interval
raqami
Interval
chegaralari
Chastota
I
i
x
1
i
x
i
n
i
i
x
1
i
x
i
n
15
17
19
21
16
11
7
5
1
1
2
3
4
5
6
1
3
5
7
9
11
3
5
7
9
11
13
2
4
6
10
18
20
7
8
9
10
11
13
15
17
19
21
23
n=100
117
c
)
d
)
Javobi.
a
) Muvofiq keladi;
*
x
=10,4;
=13,67; k=4;
4
,
5
2
.
kuz
;
5
,
9
4
;
05
,
0
2
.
кr
.
Kо‘rsatma. Birinchi ikkita va sо‘nggi ikkita intervalning kichik sondagi
chastotalarini va shuningdek, bu intervalning о‘zlarini ham birlashtirib yuboring.
b
) Muvofiq keladi;
*
x
=12,04;
=4,261; k=9-3=6;
3
,
1
2
.
kuz
; ;
;
6
,
12
6
;
05
,
0
2
.
кr
Interval
raqami
Interval chegaralari
Chastot
a
Interval
raqami
Interval
chegaralari
Chastota
i
i
x
1
i
x
i
n
i
i
x
1
i
x
i
n
1
6
16
8
6
56
66
8
2
16
26
7
7
66
76
6
3
26
36
16
8
76
86
7
4
36
46
35
5
46
56
15
n=100
Interval
raqami
Интервал
чегараси
Chastot
a
Interval
raqami
Интервал
чегараси
Chastota
i
i
x
1
i
x
i
n
i
i
x
1
i
x
i
n
1
5
10
7
6
30
35
19
2
10
15
8
7
35
40
14
3
15
20
15
8
40
45
10
4
20
25
18
9
45
50
6
5
25
30
23
n=120
118
c
) Muvofiq kelmaydi;
*
x
=42,5;
=17,17; k=5;
14
2
.
kuz
;
;
1
,
11
5
;
05
,
0
2
.
кr
d
) Muvofiq keladi;
*
x
=27,54;
=10,44; k=6;
4
,
5
2
.
kuz
;
.
6
,
12
6
;
05
,
0
2
.
кr
2.
Pirson kriteriysidan foydalanib, 0,05 qiymatdorlik darajasidan
X
bosh
tо‘plamning normal taqsimlanganligi haqidagi gipotezaning
n
=200 hajmli
tanlanmaning ushbu taqsimoti bilan muofiq kelish-kelmasligini tekshiring:
0,3
0,5
0,7
0,9
1,1
1,3
1,5
1,7
1,9
2,2
2,3
6
9
26
25
30
26
21
24
20
8
5
J: k=8,
;
71
,
7
2
.
kuz
;
5
,
15
8
;
05
,
0
2
.
кr
Bosh tо‘plamning normal taqsimlanganligi haqidagi gipotezani rad qilishga
asos yо‘q.
3
. Pirson kriteriysidan foydalanib, 0,01 qiymatdorlik darajasida
i
n
empirik va
i
n
nazariy chastotalar orasidagi farq tasodifiymi yoki muhimligini aniqlang.
Nazariy chastotalar
X
bosh tо‘plamning normal taqsimlanganligi haqidagi
gipotezaga asoslanib hisoblangan:
n
i
8
16
40
72
36
18
10
n
i
6
18
36
76
39
18
7
:
4.
Pirson kriteriysidan foydalanib, 0,05 qiymatdorlik darajasida
i
n
emperik
chastotalar bilan
X
bosh tо‘plamning normal taqsimlanganligi haqidagi
gipotezaga asoslanib hisoblangan
i
n
nazariy chastotalar orasidagi farqning
tasodifiy yoki muhimligini aniqlang:
a
)
n
i
5
10
20
8
7
n
i
6
14
18
7
5
b
)
n
i
6
8
13
15
20
16
10
7
5
n
i
5
9
14
16
18
16
9
6
7
c
)
n
i
14
18
32
70
20
36
10
n
i
10
24
34
80
18
22
12
d
)
n
i
5
7
15
14
21
16
9
7
6
n
i
6
6
14
15
22
15
8
8
6
J:
a
) tasodifiy; k=2,
;
47
,
2
2
.
kuz
;
0
,
6
2
;
05
,
0
2
.
кr
b
) tasodifiy; k=6,
;
52
,
1
2
.
kuz
;
6
,
12
6
;
05
,
0
2
.
кr
c
) tasodifiy; k=4,
;
93
,
13
2
.
kuz
5
,
9
4
;
05
,
0
2
.
кr
d
) tasodifiy; k=6,
;
83
,
0
2
.
kuz
.
6
,
12
6
;
05
,
0
2
.
кr
119
§ 15. Korrellyatsiya nazariyasi elementlari
15.1 Statistik va korrelyatsion bog‘lanish
Falsafa qonuniyatlaridan ma’lumki, har qanday hodisa о‘z-о‘zidan rо‘y
bermaydi, u boshqa hodisalar bilan bog‘liqlikda rо‘y beradi.
Masalan, ishlab chiqarishda mehnat unumdorligi bir qancha omillar
(texnologiyalar, ishchilarning ma’lumoti, kasb mahoratlari), hatto ishchilarning
ish stajiga ham bog‘liq.
Har bir hodisa о‘zining tashkil etuvchi qismi va xossasi birligiga ega.
Shunday ekan, hodisani bilish uchun uni о‘rab turgan turli (kо‘p xillik) hodisa –
omillar bilan о‘zaro bog‘lanishlarini о‘rganish kerak bо‘ladi.
Fan va texnikada asosan funksional bog‘lanishlar bilan ish kо‘riladi.
Funksional bog’lanish tasodifiy bо‘lmagan о‘zgaruvchilar(masalan, doiraning
radiusi va yuzasi (
S
); vakuumda vaqtga bog’liq tezlikning pasayishi va
sh.k.) va shuningdek, tasodifiy miqdorlar orasida ham (masalan, sotib olingan
tovar soni va uning narxi va sh. k.) bо‘lishi mumkin.
Amalda tasodifiy miqdorlar orasidagi qat’iy funksional bog‘lanish juda
kamdan-kam hollarda kuzatiladi, chunki tasodifiy miqdorlarning qiymatlari
kо‘pgina tasodifiy omillarga bog‘liqdir.Shu bilan birga tasodifiy miqdorlarga
ta’sir etadigan tasodifiy omillar ichida umumiylari bо‘lgan hollar tez-tez uchrab
turadi, bunday hollarda tasodifiy miqdorlar
Do'stlaringiz bilan baham: |
