N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Yurak kuylakchasi, yurakning tuzilishi. 
Yurak kuylakchasi 
mustahkam biriktiruvchi to'qimadan tashkil topgan xaltacha shak­
lida bo'lib, bu xaltacha ichida yurak joylashadi. U yurakdan 
chiqayotgan qon tomirlarga mustahkam birlashib turadi.
Perikard ikkita zardob varaqdan tashkil topgan - visseral va 
parietal. 
Visseral varaq yurakni tashqi tomondan qoplaydi va 
epikard 
deb nomlanadi. Parietal varaq perikardial bo'shliq devorini 
qoplaydi.
Perikardial bo'shliq yoriqsimon shaklga ega bo'lib, o'zida 
Zardob suyuqligini saqlaydi. Bu suyuqlik yurakning epikard qismini 
hhqalanishdan 
saqlaydi. Parietal varaqning tashqi tomonidan 
lardob 
varaq qoplaydi va bu varaq to'sh suyagining fassiyasiga 
yurak 
ko'ylakchasini birlashtirib turadi. Fibroz qavat ustidagi 
fkisiyani perikardial plevra qoplaydi. Bu plevraning bir qismi oraliq 
plevrani 
hosil qiladi.
Yurak 
kuylakchasi to'sh suyagiga maxsus pay orqali umurtqa
'onasiga 
yurakdan chiquvchi qon tomirlar orqali birikadi. 
g. 
Yurak 
konus shaklidagi muskulli organ bo'lib, ko'krak qafasida 
P
"6
7-qovurg'alar to'g'risida o'pkalar oralig'idajoylashadi. Yurak 
jpyidagicha 
tuzilgan: uning asosi, uchki qismi — pastki tomonga
289

---

qaragan, o'ng va chap yuzalari, oldingi hamda keyingi chetlari 
bo'ladi. Yurak to‘rt kamerali bo'lib, ularning ikkitasi — o'ng va 
chap yurak oldi bo'limlari yurakning asosida joylashadi. Bo'lma- 
larning pastki tomonida esa o'ng va chap yurak qorinchaiari bo'ladi. 
Yurak bo'lmalari qorinchalardan ko'ndalang ariqcha orqali ajralib 
turadi. Bunda yurakning ikkita arteriyasi — o'ng va chap tomon 
arteriyalar aortadan chiqib, bir-biri bilan anastomoz hosil qilib, 
yurakning bo'lma va qorinchalarini qon bilan ta’minlaydi. Ko'n­
dalang ariqchani yuza qismidan o'ng va chap tomonga uzunasiga 
joylashgan ariqchalar o'tadi. Bu ariqchalarda yurakka qon beruv- 
chi toj arteriyasi va vena qon tomirlari joylashadi. Bu uzunasiga 
joylashgan ariqchalarda o'ng va chap hamda qo'shimcha yurakning 
toj arteriyasi tomonlari joylashadi. Bu arteriyalar yurak qorinchaiari 
devorini qon bilan ta’minlaydi. Yurak devori endokard, miokard 
va epikard qavatlardan tuzilgan.