N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

1 Victoria Aspinall. Veterinary anatomy and Physiology. Textbook. New-
York, 2015.
338

---

Orqa miya embrionda segmental rivojlanib, katta hayvonlarda 
ko‘rish qiyin bolsada, har bir segment tegishli umurtqalarga mos 
keladi va juft — biri o‘ngdan va biri chapdan orqa miya nervlari 
chiqadi. Orqa miya nervlari umurtqa pog'onasidan umumrt- 
qalararo teshiklar orqali chiqadi
.1
Orqa miyani ko‘ndalang kesimida u periferiyada (atrofda) 
joylashgan oq modda, markazni egallagan hamda 
«Н» 
harfi 
shaklidagi kulrang moddadan tashkil topganligi ko‘rinadi.
Kulrang modda 
— yuqori sezuvchi va pastki harakatlantiruvchi 
ustunchalar (shoxcha) shaklida oq moddaga kirib turadi va 
ular bir-biri bilan kulrang birlashma orqali birikib, uning 
markazida markaziy orqa miya kanali mavjud. Har bir orqa miya 
nervi ikkita: pastki va yuqorigi ildizcha bilan boshlanadi. Umurtqa- 
aro teshik sohasida pastki va yuqorigi ildizchalar aralash nervga 
birlashadi. Yuqori ildizda orqa miya tuguni yotadi. Har bir ara­
lash nerv muskul va teri uchun yuqorigi va pastki aralash 
tarmoqlarga bolinadi va chegara simpatik nervdan biriktiruvchi 
tarmoq oladi.
Oq modda orqa miyaning oldingi bolimida kuchli rivojlangan, 
u kulrang moddaning ustunchalari bilan uch juft miya tizimchasiga 
bolingan: 
1
) dorsal; 2) ventral; 3) lateral. Ventral tizimchalar 
o‘zaro bir-biri bilan ventral oq birlashma orqali birikkan bo‘ladi. 
Qoramolda orqa miyaning og‘irligi 260 gramga teng. Orqa miyani 
orqa miyaning ventral arteriyasi; dorsal o‘ng va chap orqa miya 
arteriyalari oziqlantiradi. Har bir umurtqaaro teshikda ushbu arte- 
riyalar umurtqalar, qouvrg‘alararo, bel va dumg'aza arteriyalaridan 
tarmoq oladi. Orqa miya venalari pastki ildizcha oldidan o lad i va 
qonni vena chigaliga hamda juft ventral umurtqa sinusiga, undan 
esa gavdaning segment venalariga olkazadi.