N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Nazorat uchun topshiriq va savollar.
— taloqni anatomik tuzilishi va topografiyasini ayting.
— qizil ilikni anatomik tuzilishi va topografiyasini ayting.
— timusni anatomik tuzilishi va topografiyasini ayting.
1 Victoria Aspinall. Veterinary anatomy and Physiology. Textbook. New -
York, 2015.
337

---

Mavzu.
 
Nerv tizimi (MNT)
Darsning maqsadi: 
har xil hayvonlar orqa va bosh miyasini uning pardalari,
bo‘shliqlari, qismlari va topografiyasini о ‘rganish.
Ко ‘rgazmali materiallar: 
rasrn, sxema, ot, sigir, qo'y, echki, chuchqa va
itning umurtqa pogonasini aralashgan xolda olingan mulyaj, bosh miyaning
h o ‘I preparatlari.
Embrional rivojlanish davrida markaziy nerv tizimi embrion- 
ning ichki hujayra to‘plamining ektoderma qavatidan kovak nerv 
nayi shaklida yuzaga keladi. Bu nerv nayi embrionning yelka 
yuzasi yonidan o‘tadi, xorda ustida joylashadi, u taraqqiy etib 
nerv tolalari yon tomonga o ‘sadi hamda tananing barcha 
qismlariga tarqaladi va shu tariqa periferik (atrof) nerv tizimi 
shakllanadi. Nayning oldingi uchi bosh miyaga aylanadi, qolgan 
qismi esa orqa miyani hosil qiladi. Bosh va orqa miya kovak 
tuzilishga ega
.1
♦ Orqa miya, orqa miya pardalari 
(96, 97-rasmlar)
Orqa miya 
— umurtqa pog‘onasi kanalida joylashadi. Orqa 
miyaning oldingi uchi sezilarli chegarasiz uzunchoq miyaga o4adi. 
Orqa uchi, orqa miyaning bel-dumg‘aza qismidan boshlab qisilib 
boradi va miya konusini hosil qilib, u keyinchalik oxirgi ipni 
hosil qiladi. Orqa miyada bo‘yin va bel-dumg‘aza yo‘geonlashmasi 
mavjud bo‘lib, u oldingi va orqa oyoqlar nerv tolalari va hujayra- 
larimng to‘planadigan joyi hisoblanadi.
Har bir umurtqaaro teshik orqali orqa miyadan orqa miya 
nervlari chiqadi. Ular oldingi qismda orqa miyaga to‘g‘ri burchak 
ostida joylashadi, bel qismida esa orqa miyadan qiyshiq yo‘nalishda 
chiqadi va miya konusiga ot dumi shaklini beradi.
Orqa 
miyaning
pastki tomonida ventral o‘rta yoriqcha bo'lib, 
unda orqa miyaning ventral arteriyasi joylashadi. Orqa miyaning 
yuqorisida dorsal sezuvchi nerv ildizchalari joylashishi uchun dorsal 
o‘rta egatcha va lateral dorsal egatcha mavjud. Ventral o‘rta 
yoriqchadan yon tomonda ventral harakatlantiruvchi nerv ildizcha­
lari uchun lateral ventral egatcha bo‘ladi.