Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
сифатида портландцемент, оҳак, суюқ шиша ва бошқалар ишлатилади. 
Одатда оқ ва рангли цементлар ишлатилади. Оҳак ва силикат бўёқлар билан 
биноларнинг фасади ва ички томони бўялади. 
Елимлар.
Ҳайвонот 
дунёси 
чиқиндилари 
ва 
ўсимликлардан 
тайёрланадиган сунъий ва синтетик елимлар сувли бўёқ таркиблар олишда 
ишлатилади. 
Ҳайвон елими суяк ва мездра (гўштпарда) елимига бўлинади. Елим 
плитка, доначалар ва кукун ҳолда ишлаб чиқарилади. Елим нам тортиб 
бузилмаслиги учун қуруқ жойда сақланади. 
Казеин елими
- казеин, сўндирилган оҳак ва минерал тузлар 
аралашмасидан иборат бўлиб, сув билан массага кўра 1:2 нисбатда 
аралаштирилганда бир жинсли эритма ҳосил бўлади. Казеин елими грунтлаш 
ва шпаклевка таркиблари тайёрлаш учун ишлатилади. 
Ўсимлик елими крахмал, декстрин, ун ва ўсимлик илдизлари қуритилган 
қисмларини қайноқ сувда қоришма ҳолда тайёрланади. Елим бўёқ, грунт, 
шпаклёвка таркиблари олишда, гулқоғозларни елимлашда ишлатилади. 
Синтетик елим натрийли карбоксилметилцеллюлоза (КМЦ) ва 
метилцеллюлоза смолаларнинг сувдаги қоришмасидан таркиб топган. Улар 
елимли ва минерал бўёқлар тайёрлашда, гул қоғозларни елимлашда 
ишлатилади. 
Поливинилацетат эмулсиялари поливинилацетат полимерини сувдаги 
ёки сув-спиртдаги суюлтирилган елимлари бўлиб, улар асосида мастика ва 
шпаклевка таркиблари тайёрланади. 
Мойли эмулсиялар олифдан, оҳак сутидан ва ҳайвон елими эритмаси ва 
бошқалар асосида махсус аппаратларда олинади. Эмулсия бевосита 
ишлатилишдан аввал тайёрланиши мақсадга мувофиқдир. 
3.2 Пигментлар ва тўлдиргичлар 
Пигментлар бўёқ таркибларига ранг бериш, физик-механик хоссаларини 
яхшилаш, атмосфера ва коррозия муҳитига бардошлилигини ошириш 

---

483